Przedstawienie jako dowodów w sprawie dokumentów sporządzonych w języku obcym nie oznacza braku
konieczności odniesienia się przez organ do takich dowodów. Organy są bowiem zobowiązane w sposób
wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy a dopiero na podstawie jego całokształtu ocenić,
czy dana okoliczność została udowodniona - orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku
z 17.10.2019 r., II SA/Łd 394/19, 
.
Stan faktyczny
Przedmiotem postępowania sądowoadministracyjnego toczącego się przed WSA w Łodzi była skarga na decyzję
organu administracji publicznej, jakim jest Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych
odmawiającą przyznania uprawnień kombatanckich wydaną na podstawie art. 21 ust. 1 oraz art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy
z 24.1.1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego
(t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 517 ze zm., dalej: KombatU). Z analizy treści motywów ww. rozstrzygnięcia wynika, iż
Skarżący zwrócił się z wnioskiem o przyznanie uprawnień kombatanckich z tytułu represji, jakich doznał w czasie II
wojny światowej, kiedy to został osadzony w getcie w Warszawie. Do wniosku o przyznanie uprawnień
kombatanckich Skarżący załączył m.in. dokumentację sporządzoną w języku niemieckim dotyczącą przyznania renty
przez niemiecki organ rentowy Deutsche Rentenversicherung.
Skarga do WSA
W skierowanej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi skardze powyższej decyzji zarzucono m.in.:
naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, w szczególności art. 75 KPA poprzez
niedopuszczenie jako dowodu decyzji niemieckiego urzędu Deutsche Rentenversiccherung (odpowiednika polskiego
ZUS) o pobycie w getcie oraz o przyznaniu z tego tytułu przez państwo niemieckie świadczenia rentowego oraz art.
77 KPA poprzez zebranie i rozpatrzenie materiału dowodowego w sposób niewyczerpujący oraz ustalenie stanu
faktycznego w sposób niekompletny.
Opierając się m.in. na wskazanym zarzucie Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji Szefa Urzędu do Spraw
Kombatantów      i Osób    Represjonowanych,    dopuszczenie    i przeprowadzenie    dowodów       z dokumentów
przedstawionych w skardze na okoliczność wynikającą z ich treści oraz zasądzenie na rzecz Skarżącego kosztów
postępowania według norm przepisanych.
W uzasadnieniu wniesionej do WSA w Łodzi skargi Skarżący podkreślił, że podejście organu administracji publicznej
do rozpatrywanej sprawy miało charakter subiektywny. Organ bowiem wydając ww. decyzję administracyjną pominął
kwestię decyzji organów Republiki Federalnej Niemiec o uznaniu pobytu w getcie oraz o przyznaniu z tego tytułu
świadczenia rentowego. Nadmiernie natomiast - w ocenie Skarżącego - wyeksponowano negatywne znaczenie
materiałów dowodowych w Instytucie Pamięci Narodowej oraz wątpliwości związanych z wiarygodnością
zaświadczenia Instytutu Historycznego.
Stanowisko WSA
Sąd orzekający w niniejszej sprawie w pierwszej kolejności zwrócił uwagę na zasady ogólne postępowania
administracyjnego. WSA w Łodzi podkreślił, że zgodnie z art. 6 KPA organy administracji publicznej działają na
podstawie przepisów prawa oraz - stosownie do treści art. 7 KPA - stoją na straży praworządności, z urzędu lub na
wniosek stron podejmują wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do
załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli. Ponadto, zgodnie
z brzmieniem art. 8 § 1 KPA, organy administracji publicznej prowadzą postępowanie w sposób budzący zaufanie
jego uczestników do władzy publicznej i są zobowiązane w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał
dowodowy (art. 77 § 1 KPA), a dopiero na podstawie całokształtu materiału dowodowego ocenić, czy dana
okoliczność została udowodniona (art. 80 KPA). Podkreślono także, iż art. 107 § 3 KPA określa wymogi,
konstruowania uzasadnienia decyzji administracyjnej, w szczególności wymóg zawarcia w uzasadnieniu
rozstrzygnięcia wyniku postępowania wyjaśniającego.
Teoria dowodowa w postępowaniu administracyjnym
W ocenie Sądu orzekającego, organ administracji publicznej w treści zaskarżonej decyzji – jak słusznie zauważył
Skarżący – nie odniósł się do złożonych przez Skarżącego dowodów, czyli dokumentów sporządzonych w języku
niemieckim. Zgodnie z treścią art. 75 § 1 KPA, dowodem w sprawie może być wszystko, co może przyczynić się



do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. Ale zgodnie z art. 27 Konstytucji językiem urzędowym
w Rzeczypospolitej Polskiej jest język polski. Z kolei w art. 4 ustawy z 7.10.1999 r. o języku polskim (t.j. Dz.U. z 2019
r. poz. 1480 ze zm., dalej: JęzykPolU) stwierdzono, że język polski jest językiem urzędowym m.in.:
konstytucyjnych organów państwa, organów jednostek samorządu terytorialnego i podległych im instytucji w zakresie,
w jakim wykonują zadania publiczne, terenowych organów administracji publicznej i instytucji powołanych do
realizacji określonych zadań publicznych. W myśl art. 5 JęzykPolU, podmioty wykonujące zadania publiczne na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dokonują wszelkich czynności urzędowych oraz składają oświadczenia woli
w języku polskim, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej. Przepis ten stosuje się odpowiednio do
oświadczeń woli, podań i innych pism składanych organom, o których mowa w art. 4 JęzykPolU (art. 5 ust. 2
JęzykPolU).
W świetle powyżej przedstawionego stanu prawnego, WSA w Łodzi przyjął, że - uwzględniając wymogi z art. 7, art.
75 § 1, art. 77 § 1, jak i art. 80 KPA - należy poczynić organowi administracji publicznej zarzut niewyjaśnienia
wszelkich okoliczności, poprzez brak odniesienia się do złożonych przez Skarżącego dowodów, które – w jego
ocenie – potwierdzają fakt i okres pobytu w getcie warszawskim. Skarżący, jak już wcześniej zasygnalizowano, wraz
z wnioskiem o przyznanie świadczenia w trybie przepisów KombatU złożył dokumenty sporządzone w języku
niemieckim. Organ dokumentów tych nie uczynił przedmiotem swojej uwagi, bowiem nie zażądał złożenia przez
Skarżącego ich tłumaczenia. W ten sposób organ, w ocenie Sądu rozstrzygającego, naruszył także art. 107 § 3 KPA,
bowiem w uzasadnieniu decyzji nie odniósł się do wszystkich zgromadzonych w sprawie dowodów.
Postępowanie z dokumentami w języku obcym
W ocenie Sądu orzekającego, w toku ponownie prowadzonego postępowania organ powinien usunąć wskazane
nieprawidłowości wzywając Skarżącego do złożenia tłumaczenia wskazanych dokumentów lub samodzielnie
zlecając ich przygotowanie przez tłumacza przysięgłego. Po otrzymaniu tłumaczenia wspomnianych
dokumentów organ może także rozważyć, dokonać weryfikacji przesłanek przyznania świadczenia w trybie umowy
z 5.12.2014 r. między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o eksporcie szczególnych świadczeń
dla osób uprawnionych, które zamieszkują na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2015 r. poz. 714), jak
i zwrócić się do organu przyznającego to świadczenie o udostępnienie dokumentów, na podstawie których takowe
świadczenie przyznano.
Wobec tego, WSA w Łodzi działając na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ustawy z 30.8.2002 r. - Prawo
o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm.) uchylił zaskarżoną decyzję.
W analizowanym wyroku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi podzielił dotychczasowe stanowisko sądów
administracyjnych, wyrażone m.in. w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 26.4.2012 r. (I GSK 164/11,
) zgodnie z którym czynności procesowe winny być dokonywane w języku polskim. Organ administracji
publicznej zobligowany jest do dokonywania w języku polskim zarówno czynności ustnych, jak i do prowadzenia
w tym języku dokumentacji postępowania, a to oznacza prawną powinność posługiwania się w postępowaniu
administracyjnym przetłumaczonymi dokumentami.           Posługiwanie    się    tłumaczeniami     dokumentów
obcojęzycznych na język polski jest konieczne, umożliwia bowiem dokonanie badania treści takiego
dokumentu jako dowodu w postępowaniu administracyjnym. Wobec powyższego warto jednak podkreślić, co
także wynika z orzecznictwa NSA (wyrok NSA z 12.7.2016 r., II GSK 409/15, 
 1511516), że dowodem będzie
nadal treść dokumentu obcojęzycznego, a nie jego tłumaczenie.

Tłumaczenie nie zastępuje bowiem dokumentu sporządzonego w języku obcym, ale służy tylko ustaleniu, jaka jest
treść tego dokumentu. Jeśli zaś chodzi o zasady samego dokonywania tłumaczeń dokumentów stanowiących dowód
w postępowaniu administracyjnym, to analiza dotychczasowego orzecznictwa sądów administracyjnych prowadzi do
wniosku, że cała treść dokumentu stanowiącego dowód w sprawie sporządzonego w języku obcym powinna zostać
przetłumaczona na język polski. Nie należy zaś dokonywać tłumaczenia czy streszczenia poszczególnych jego
fragmentów. Ponadto tłumaczenia treści dowodów na język polski może dokonać jedynie tłumacz, zatem podmiot
profesjonalny (wyrok NSA z 31.5.2007 r., I GSK 1647/06, 
). Reasumując powyższe rozważania zauważyć
można, że zgodnie z poglądami wyrażonymi w orzecznictwie sądów administracyjnych, możliwe jest
dopuszczenie jako dowodu w postępowaniu administracyjnym dokumentu obcojęzycznego. Jednak
czynność organu prowadzącego postępowanie polegająca na badaniu treści takiego dowodu wymaga jego
przetłumaczenia na język polski.

wyrok WSA w Łodzi z 17.10.2019 r., II SA/Łd 394/19