Podatnik podatku od nieruchomości ma obowiązek udzielić wyjaśnienia w zakresie powierzchni użytkowej zajmowanej na prowadzenie działalności gospodarczej przez podmioty wynajmujące lokale
Kategoria: Prawo administracyjne
Tematyka: podatek od nieruchomości, kar porządkowych, tajemnica przedsiębiorstwa, działalność gospodarcza, powierzchnia lokali
Przyznane organom podatkowym uprawnienie do stosowania kar porządkowych, gdy podatnik odmawia udzielenia informacji o powierzchni lokali użytkowych zajmowanych przez podmioty gospodarcze. Sprawa dotyczyła T.B., która nie chciała ujawnić danych, obawiając się naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa. Sąd administracyjny potwierdził prawo organu do nałożenia kary porządkowej w celu zapewnienia sprawności postępowania podatkowego.
Przyznane organom podatkowym w art. 262 ustawy z 29.8.1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j.: Dz.U. z 2019 r., poz. 900 ze zm.; dalej jako: OrdPU) uprawnienie do stosowania kar porządkowych, ma na celu dyscyplinowanie uczestników postępowania i przeciwdziałanie obstrukcji procesowej powodującej jego przedłużanie, a niekiedy wręcz nawet uniemożliwienie jego zakończenia. Odmowa udzielenia przez osobę fizyczną wynajmującą lokale użytkowe podmiotom prowadzącym w nich działalność gospodarczą informacji o powierzchni tych lokali, dla celów ustalenia wysokości podatku od nieruchomości, nie może być uzasadniana obawą o ujawnienie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa i narażeniem się na odpowiedzialność za czyn nieuczciwej konkurencji – wynika z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego. T.B. była kilkukrotnie wzywana, w celu ustalenia wysokość podatku od nieruchomości, do wskazania powierzchni użytkowej zajmowanej na prowadzenie działalności gospodarczej przez podmioty wynajmujące lokale w należącej do niej nieruchomości. Prezydenta Miasta B. nałożył na nią karę porządkową z powodu bezzasadnej odmowy złożenia wyjaśnień. W zażaleniu na to postanowienie T.B. wskazała, że od początku aktywnie uczestniczy w postępowaniu i zawsze odpowiadała na wezwania organu. Dowodziła też, że ujawnienie żądanych informacji będzie naruszeniem tajemnicy przedsiębiorstwa i może ją narazić stronę na odpowiedzialność za czyn nieuczciwej konkurencji. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. odmówiło uchylenia zaskarżonego postanowienia. Organ wyjaśnił, że choć T.B. każdorazowo odpisywała na wezwania, to odpowiedzi te nic nie wnosiły do sprawy, w żadnym z nich strona nie wyjawiła bowiem faktycznych powierzchni wynajmowanych innym podmiotom na prowadzenie działalności gospodarczej. Nie jest możliwe merytoryczne rozpatrzenie sprawy bez ujawnienia przez podatnika – osobę fizyczną powierzchni użytkowej zajętej na działalność gospodarczą przez inne podmioty, gdyż wysokość podatku od nieruchomości uzależniona jest od sposobu wykorzystania nieruchomości. Przeprowadzone przez organ kontrole oraz oględziny nieruchomości również nie pozwoliły na ustalenie niezbędnych danych, dlatego konieczne było zdyscyplinowanie podatniczki, aby zapewnić sprawny przebieg postępowania i umożliwić wydanie rozstrzygnięcia w sprawie. W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach T.B. dowodziła, że organ powinien ją jednak przesłuchać, a nie podejmować próby uzyskania informacji wymuszonych pod rygorem nałożenia kary porządkowej. Skarżąca podkreślała też, że odmówiła udzielenia wyjaśnień z uwagi na obawę wyjawienia tajemnicy przedsiębiorcy. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach oddalił skargę T.B. W uzasadnieniu wyroku wyjaśniono, że celem art. 262 § 1 OrdPU jest zdyscyplinowanie uczestników postępowania, tak aby by przebiegało ono sprawnie i kończyło się w określonym przepisami terminie. W sytuacji, gdy podatnik nie stosuje się do wezwania organu, organ podatkowy ma prawo podjąć dopuszczalne prawem kroki zmierzające do uzyskania od podatnika wyjaśnień, czy przedstawienia dowodu. Sąd I instancji nie uwzględnił argumentacji skarżącej, że ujawnienie żądanych informacji może ją narazić na odpowiedzialność za czyn nieuczciwej konkurencji. Jak wyjaśniono, że nie wystarczy samo przekonanie podmiotu dysponującego informacją o działalności przedsiębiorcy, że posiadane przez niego dane mają charakter poufny. Poufność danych musi być wyraźnie lub w sposób dorozumiany zamanifestowana przez samego przedsiębiorcę. Ponadto, aby określone informacje mogły zostać objęte tajemnicą przedsiębiorcy muszą ze swojej istoty dotyczyć kwestii, których ujawnienie obiektywnie mogłoby negatywnie wpłynąć na sytuację przedsiębiorcy z wyłączeniem informacji, których upublicznienie wynika np. z przepisów prawa (zob. wyrok WSA w Opolu z 9.1.2018 r., II SA/Op 583/17). Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną podatniczki podkreślając, że z asadniczą przesłanką nałożenia kary porządkowej jest „bezzasadność odmowy” dokonania konkretnej czynności procesowej przez stronę, czyli odmowę nie mającą podstaw w obiektywnych okolicznościach sprawy. Nie ma zatem znaczenia to, czy w przekonaniu strony powinna ona ten obowiązek wykonać, lecz o kwestię istnienia faktycznych przeszkód w jego wykonaniu, te zaś nie miały miejsca. Sąd nie podzielił też argumentacji skarżącej w zakresie narażenia się na odpowiedzialność za czyn nieuczciwej konkurencji. Samo ogólne powołanie się na tajemnicę przedsiębiorstwa, w sytuacji gdy chodzi o ustalenie powierzchni, na której prowadzi ono swą działalność jest niewystarczające. Aby dana informacja podlegała ochronie, tj. stanowiła tajemnicę przedsiębiorcy, musi zostać wykazane, że przedsiębiorca podjął działania w celu zachowania poufności tych informacji, zaś informacje te muszą ze swojej istoty dotyczyć kwestii, których ujawnienie obiektywnie mogłoby negatywnie wpłynąć na sytuację przedsiębiorcy, czyli np. informacje o charakterze technicznym, technologicznym, organizacyjnym przedsiębiorstwa, informacje posiadające choćby minimalną wartość gospodarczą (zob. wyrok NSA z 10.1.2014 r., I OSK 2112/13). Informacje o powierzchni użytkowej zajmowanej na prowadzenie działalności gospodarczej przez podmioty wynajmujące lokale użytkowe, w kontekście braku wskazania ich przez stronę w deklaracji, jako konieczne i niezbędne do wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy, uprawniały organ podatkowy do wezwania skarżącej w drodze art. 155 § 1 OrdPU do złożenia wyjaśnień. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, ponieważ podatniczka nie zastosowała się do wezwania, organ miał prawo nałożyć karę porządkową. Organ podatkowy prowadząc postępowanie decyduje jakie czynności w danym stadium postępowania, uwzględniając również zasadę szybkości jego prowadzenia, należy przeprowadzić, w tym do jakich czynności wskazanych w art. 155 § 1 OrdPU wezwać stronę czy też innych uczestników postępowania. Skarżąca nie mogła zatem w sposób arbitralny decydować, czy taki obowiązek wykona czy też nie. Wyrok NSA z 29.5.2020 r., II FSK 2755/19
Naczelny Sąd Administracyjny odrzucił skargę kasacyjną podatniczki, argumentując, że odmowa udzielenia informacji nie była uzasadniona. Skarżąca nie mogła uniknąć obowiązku udzielenia wyjaśnień, gdyż informacje dotyczące powierzchni lokali mają istotne znaczenie dla ustalenia podatku od nieruchomości.