Obywatel może zakwestionować ważność decyzji administracyjnej udzielającej zezwolenia na realizację
budowy drogi, powołując się na okoliczności, że nie zostały spełnione wymogi unijnego prawa, jeżeli to
naruszenie dotyczy go bezpośrednio.
Stan faktyczny
Sporną decyzją niemiecki organ udzielający zezwolenia zatwierdził plan budowy odcinka autostrady. Decyzją tą
udzielono inwestorowi także zezwolenia na odprowadzanie wód opadowych z nawierzchni drogi do trzech zbiorników
wodnych, względnie do wód podziemnych. Dokumentacja dotycząca tego przedsięwzięcia była publicznie dostępna.
Jednak dokumenty dotyczących ochrony przed hałasem i odprowadzania wody deszczowej, nie zostały wymienione
w ogłoszeniu o tym udostępnieniu. W następstwie wydania ww. zezwolenia na przedsięwzięcie skarżący, którzy mieli
zostać wywłaszczeni lub posiadali w obrębie tego terenu studnie domowe będące ich indywidualnym zaopatrzeniem
w wodę pitną, wnieśli do sądu skargę na sporną decyzję.
Pytania prejudycjalne
- Czy art. 11 ust. 1 lit. b) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/92/UE z 13.12.2011 r. w sprawie oceny
skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko (Dz.Urz. L z 2012 r., Nr 26,
s. 1) należy interpretować w ten sposób, że pozwala on państwom członkowskim na ustanowienie, iż żądanie
uchylenia decyzji zezwalającej na inwestycję dotyczącą przedsięwzięcia ze względu na uchybienie proceduralne jest
dopuszczalne tylko wtedy, gdy dane uchybienie pozbawiło skarżącego przysługującego mu prawa do udziału
w procesie decyzyjnym w sprawach dotyczących środowiska, zagwarantowanego w art. 6 tej dyrektywy?
- Czy art. 4 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2000/60 należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie temu, aby
kontrola realizacji obowiązków, które przepis ten przewiduje, mogła zostać przeprowadzona dopiero po wydaniu
zezwolenia na przedsięwzięcia?
- Czy art. 4 ust. 1 lit. b) ppkt (i) dyrektywy 2000/60 należy interpretować w ten sposób, że przekroczenie co najmniej
jednej środowiskowej normy jakości dla danego parametru należy traktować jako pogorszenie stanu chemicznego
jednolitej części wód podziemnych spowodowane przedsięwzięciem?
- Czy art. 4 ust. 1 dyrektywy 2000/60 w zw. z art. 19 i art. 288 TFUE należy interpretować w ten sposób, że
członkowie społeczności, której dotyczy przedsięwzięcie, powinni mieć możliwość podniesienia przed właściwymi
sądami krajowymi zarzutu naruszenia obowiązku zapobiegania pogarszaniu stanu jednolitej części wód i poprawienia
jej stanu?
Stanowisko TS
Żądanie uchylenia decyzji zezwalającej na inwestycję
W art. 11 ust. 1 dyrektywy 2011/92 przewidziano, że państwa członkowskie zapewniają, aby zgodnie z krajowym
systemem prawnym członkowie „zainteresowanej społeczności” mający wystarczający interes albo podnoszący
naruszenie prawa, gdy administracyjne procedury prawne państwa wymagają tego jako warunku koniecznego, mieli
dostęp do procedury odwoławczej, aby zakwestionować materialną lub proceduralną legalność decyzji, działań lub
zaniechań wchodzących w zakres przepisów tej dyrektywy. Trybunał podkreślił, że dopuszczalność środka prawnego
może być uzależniona od istnienia „wystarczającego interesu prawnego” lub istnienia „naruszenia prawa”,
w zależności od tego, którą z tych dwóch przesłanek przewiduje ustawodawstwo krajowe.
Z orzecznictwa TS wynika, że jeśli uchybienie proceduralne nie prowadzi do skutków mogących mieć wpływ na treść
zaskarżonej decyzji, nie można uznać, iż narusza ono prawa osoby, która na to uchybienie się powołuje (wyrok TS
z 7.11.2013 r., Gemeinde Altrip i in., C-72/12, EU:C:2013:712, pkt 49).
Trybunał orzekł, że art. 11 ust. 1 lit. b) dyrektywy 2011/92 należy interpretować w ten sposób, że pozwala on,
aby państwa członkowskie przewidziały, że jeżeli uchybienie proceduralne, które obciąża decyzję
o zezwoleniu na przedsięwzięcie, nie może zmienić jej treści, żądanie uchylenia tej decyzji jest dopuszczalne
jedynie wówczas, gdy rozpatrywana nieprawidłowość pozbawiła skarżącego przysługującego mu prawa do
udziału w procesie decyzyjnym w sprawach dotyczących środowiska, zagwarantowanego w art. 6 tej
dyrektywy.
Kontrola obowiązków przewidzianych w art. 4 ust. 1




Trybunał podkreślił, że art. 4 dyrektywy 2000/60 zawiera nie tylko obowiązki planowania długoterminowego
przewidziane w planach gospodarowania i programach środków działania, lecz dotyczy również szczególnych
konkretnych przedsięwzięć, do których stosuje się również zakaz pogarszania stanu jednolitej części wód.
W konsekwencji państwo członkowskie jest zobowiązane odmówić wydania zezwolenia na przedsięwzięcie,
w przypadku gdy może ono pogorszyć stan jednolitej części wód, której dotyczy, lub może przeszkodzić
w uzyskaniu „dobrego stanu” jednolitej części wód powierzchniowych lub podziemnych, z zastrzeżeniem
wyjątków przewidzianych również w tym przepisie. Trybunał doprecyzował, że jeżeli przedsięwzięcie może wywrzeć
negatywne skutki dla wód, może być ono przedmiotem zezwolenia jedynie wówczas, gdy spełnione są warunki
określone w art. 4 ust. 7 lit. a)–d) tej dyrektywy. Na organach krajowych właściwych w zakresie udzielenia zezwolenia
na przedsięwzięcie spoczywa obowiązek kontroli przed wydaniem takiego zezwolenia, czy te warunki zostały
spełnione, bez uszczerbku dla ewentualnej kontroli sądowej.
Trybunał orzekł, że art. 4 dyrektywy 2000/60 należy interpretować w ten sposób, iż sprzeciwia się temu, aby
przeprowadzana przez właściwy organ kontrola przestrzegania przewidzianych w nim obowiązków, wśród
których znajduje się zapobieganie pogorszeniu się stanu jednolitej części wód, zarówno powierzchniowych,
jak i podziemnych, których dotyczy przedsięwzięcie, mogła mieć miejsce dopiero po udzieleniu zezwolenia
na nie.
Informacje udostępnione społeczeństwu
Trybunał wskazał, że zgodnie z dyrektywą 2011/92 informacje udostępnione społeczeństwu do celów konsultacji
przed wydaniem zezwolenia na przedsięwzięcie powinny zawierać dane niezbędne do oceny jego oddziaływania
na wody w świetle kryteriów i obowiązków przewidzianych w szczególności w art. 4 ust. 1 dyrektywy 2000/60.
Trybunał przyznał, że z art. 5 i 6 dyrektywy 2011/92 nie można wywieść, iż dane umożliwiające ocenę wpływu
przedsięwzięcia na wodę muszą znajdować się w jednym dokumencie, takim jak sprawozdanie lub ekspertyza
techniczna. Jednakże zainteresowana społeczność powinna mieć rzeczywistą możliwość udziału w procesie
decyzyjnym i prawidłowego przygotowania się do tego. W związku z tym istotne jest, aby dokumentacja
udostępniona społeczeństwu umożliwiała mu uzyskanie dokładnego obrazu oddziaływania danego przedsięwzięcia
na stan jednolitej części wód, której przedsięwzięcie dotyczy, tak aby jego członkowie byli w stanie sprawdzić
realizację obowiązków wynikających w szczególności z art. 4 dyrektywy 2000/60. W szczególności przedstawione
dane powinny wskazywać, czy w świetle kryteriów ustanowionych w tej dyrektywie dane przedsięwzięcie może
doprowadzić do pogorszenia stanu jednolitej części wód. W ocenie TS niekompletna dokumentacja lub dane
rozproszone w wielu dokumentach w sposób pozbawiony spójności nie pozwalają zainteresowanej społeczności na
skuteczne uczestnictwo w procesie podejmowania decyzji, a zatem nie spełniają wymogów wynikających z art. 6
dyrektywy 2011/92.
Ponadto zgodnie z art. 5 ust. 3 lit. e) tej dyrektywy na inwestorze spoczywa obowiązek sporządzenia „podsumowania
w języku nietechnicznym” informacji, o których mowa w ust. 3 lit. a)–d), w tym danych niezbędnych do rozpoznania
i oszacowania głównych skutków, które mogą być spowodowane w środowisku przez to przedsięwzięcie.
Trybunał wskazał, że w niniejszej sprawie do sądu odsyłającego należy zbadanie, czy dokumentacja, do której
społeczeństwo miało dostęp przed wydaniem zezwolenia na rozpatrywane przedsięwzięcie, spełnia wszystkie
wymogi wynikające z art. 6 ust. 3 w zw. z art. 5 ust. 1 i 3 dyrektywy 2011/92, takie jak sprecyzowane w niniejszym
wyroku.
Trybunał orzekł, że art. 6 dyrektywy 2011/92 należy interpretować w ten sposób, że informacje udostępnione
społeczeństwu w toku procedury udzielenia zezwolenia na przedsięwzięcie powinny zawierać dane
niezbędne do oceny jego oddziaływania na wody w świetle kryteriów i obowiązków przewidzianych
w szczególności w art. 4 ust. 1 dyrektywy 2000/60.
Pogorszenie stanu chemicznego jednolitej części wód podziemnych
W ocenie TS art. 4 ust. 1 lit. b) ppkt (i) dyrektywy 2000/60 należy interpretować w ten sposób, że za pogorszenie
stanu chemicznego jednolitej części wód podziemnych w wyniku przedsięwzięcia należy uznać, po pierwsze,
przekroczenie co najmniej jednej z norm jakości lub jednej wartości progowej w rozumieniu art. 3 ust. 1
dyrektywy 2006/118, a po drugie, przewidywalne zwiększenie stężenia zanieczyszczenia, w sytuacji gdy
ustalony dla niego próg jest już przekroczony. Wartości zmierzone w każdym miejscu monitorowania należy
uwzględnić indywidualnie.
Prawo jednostek do podejmowania środków mających na celu zapobieganie zanieczyszczeniu
Zdaniem TS art. 4 ust. 1 dyrektywy 2000/60 w związku z art. 19 TUE i art. 288 TFUE należy interpretować w ten
sposób, że członkowie społeczności, której dotyczy przedsięwzięcie, powinni mieć możliwość podniesienia
przed właściwymi sądami krajowymi zarzutu naruszenia obowiązku zapobiegania pogarszaniu stanu
jednolitej części wód i poprawienia jej stanu, jeżeli to naruszenie dotyczy ich bezpośrednio.



Komentarz
W niniejszym wyroku Trybunał podtrzymał dotychczasową linię orzeczniczą, zgodnie z którą prawodawca krajowy
może uzależnić dopuszczalność skargi o uchylenie decyzji udzielającej zezwolenia na przedsięwzięcie z powodu
uchybienia proceduralnego, w sytuacji gdy uchybienie to nie mogło zmienić treści tej decyzji, od warunku, że
faktycznie pozbawiło ono skarżących ich prawa do udziału w procesie decyzyjnym.
Ponadto TS przyznał, że dane umożliwiające ocenę wpływu przedsięwzięcia na wodę nie muszą znajdować się
w jednym dokumencie, ale powinny być tka przedstawione aby rzeczywiście umożliwić zainteresowanej społeczności
na skuteczne uczestnictwo w procesie podejmowania decyzji.

Wyrok TS z 28.5.2020 r., Land Nordrhein-Westfalen, C- 535/18