Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że przy analizie przesłanek odstąpienia od wymierzenia kary pieniężnej
za błędy w zgłoszeniu SENT nie można pominąć okoliczności, w jakich nastąpiło naruszenie, przyczyn
powstałego naruszenia, postawy przewoźnika w trakcie i po przeprowadzeniu kontroli. Nie ma interesu
publicznego w tym, aby nakładać na działającego legalnie przewoźnika dolegliwą karę pieniężną tylko z tej
przyczyny, że dopuścił się on pewnych uchybień formalnych, jeżeli nie stanowiły one realnego zagrożenia
interesów Skarbu Państwa w postaci możliwości szczuplenia dochodów budżetowych i zostały usunięte
w całości lub w znacznej części w toku kontroli.
Stan faktyczny
Po przeprowadzeniu kontroli przewozu oleju napędowego ustalono, że w zgłoszeniu SENT podano dane niezgodne
ze stanem faktycznym, w zakresie miejsca załadunku. Przewoźnik - D.P. wyjaśnił, że niezwłocznie po stwierdzeniu
pomyłki skorygował zgłoszenie SENT. Po uzyskaniu informacji od Urzędu Skarbowego i Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych, że przedsiębiorca nie posiada żadnych zaległości, Naczelnik Urzędu Celno-Skarbowego w K. nałożył
na D.P. karę pieniężną w wysokości 10 tys. zł.
D.P. w odwołaniu dowodził, że ujawnione nieprawidłowości są wynikiem oczywistego błędu przy wprowadzaniu
danych w trakcie zgłaszania przewozu -wadliwego kliknięcia w jedną z wykorzystywanych lokalizacji
podpowiadanych przez program komputerowy, bezpośrednio sąsiadującą na ekranie z danymi właściwymi. Wskazał
też, że mimo braku zaległości w płaceniu zobowiązań wobec ZUS i US dla jego jednoosobowej firmy tak wysoka kara
pieniężna jest dużym obciążeniem i wywoła nieprzewidywalne negatywne skutki finansowe.
Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w K. utrzymał w mocy rozstrzygnięcie organu I instancji. Organ nie dopatrzył
się w niniejszej sprawie okoliczności, o którym mowa w art. 24 ust. 3 ustawy z 9.3.2017 r. systemie monitorowania
drogowego i kolejowego przewozu towarów oraz obrotu paliwami opałowymi (t.j..: Dz. U. z 2020 r. poz. 859, dalej
jako: SystMonitDrogU), uzasadniających odstąpienie od nałożenia kary pieniężnej za stwierdzone podczas kontroli
naruszenia. W ocenie organu, zwolnienie z kary jest uzasadnione jedynie w sytuacjach szczególnych i wyjątkowych,
na które strona nie miała wpływu i które były niezależne od sposobu jej postępowania. W tym przypadku
pozostawałoby w sprzeczności z interesem publicznym, który wymaga by przypadające budżetowi należności
publicznoprawne były płacone we właściwych wielkościach i we właściwym czasie.
Stanowiska WSA i NSA
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach oddalił skargę D.P. uznając, że D.P. nie wykazał ważnego interesu
przewoźnika uzasadniającego odstąpienie od nałożenia kary pieniężnej, pod pojęciem tym nie można bowiem
kwalifikować naturalnego dążenia zobowiązanego do zminimalizowania obciążeń finansowych bez zaistnienia
szczególnych przyczyn. Niedopuszczalne z punktu widzenia interesu publicznego, interpretowanego
z uwzględnieniem zasad konstytucyjnych, w tym obowiązku ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, jest
przerzucanie odpowiedzialności finansowej wysyłającego na budżet Państwa, a więc pośrednio na wszystkich
obywateli za niewypełnienie przez niego swoich ustawowych obowiązków. Sąd nie podzielił też zarzutów co do
naruszenia zasady proporcjonalności.
Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżony wyrok oraz decyzje organów obu instancji uznając za błędne
interpretowanie pojęcia „interes publiczny”, jako przesłanki darowania kary pieniężnej na podstawie art. 24 ust. 3
SystMonitDrogU, w sposób zawężający - profiskalny. Dokonując jego wykładni należy uwzględnić cele
SystMonitDrogU, czyli m.in.: ochronę legalnego handlu towarami uznanymi przez krajowego prawodawcę za
"wrażliwe", ułatwienie walki z "szarą strefą" oraz ograniczenie poziomu uszczupleń w kluczowych dla budżetu
państwa podatkach. Nie należy do nich zwiększanie dochodów budżetu państwa z tytułu kar nakładanych na
podmioty działające w sposób legalny, dopuszczających się uchybień formalnych czy też oczywistych omyłek,
związanych m.in. z wątpliwościami dotyczącymi wykładni i stosowania przepisów SystMonitDrogU.
W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, pojęcie "ważny interes przewoźnika" należy interpretować
analogicznie do "ważnego interesu podatnika", nie należy zatem ograniczać go jedynie do sytuacji
nadzwyczajnych, losowych, na które strona postępowania nie miała wpływu. Ważny interes podatnika
(przewoźnika) to również sytuacja ekonomiczna, życiowa czy możliwość zarobkowania. Natomiast „interes
publiczny” to dyrektywa postępowania nakazująca respektowanie wartości wspólnych dla całego
społeczeństwa lub danej społeczności lokalnej takich jak: sprawiedliwość, równość, bezpieczeństwo



i zaufanie obywateli do organów władzy publicznej, a także wyeliminowanie sytuacji, gdy rezultatem zapłaty
należności będzie obciążenie Skarbu Państwa kosztami pomocy (zob. wyrok NSA z 22.1.2020 r., II GSK 629/19,
; wyrok NSA z 7.12.2018 r., II GSK 1696/18, 
; wyrok NSA z 28.8.2019 r., II GSK 360/19, 
).
Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, przy ocenie, czy za odstąpieniem od nałożenia kary
pieniężnej przemawia interes publiczny, należy również uwzględnić, czy podmiot odpowiedzialny za
naruszenie prowadził działalność zgodną z prawem i czy w związku z tym naruszeniem doszło do uchybienia
w zapłacie należnych podatków (zob. wyrok NSA z 21.11.2019 r., II GSK 1133/19, 
; wyrok WSA w Krakowie
z 11.9.2019 r., III SA/Kr 450/19, 
). W uzasadnieniu wyroku podkreślono też, że na pojęcie interesu
publicznego składają się nie tylko zasady powszechności ponoszenia danin publicznych i nieobciążania
budżetu Państwa, lecz również proporcjonalność nałożenia kary pieniężnej w odniesieniu do całokształtu
okoliczności stanu faktycznego.
Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że na skutek uchylenia decyzji rolą organu będzie dokonanie oceny, czy
w interesie publicznym leży nakładanie wielotysięcznych kar pieniężnych na podmioty, które dopuściły się wyłącznie
uchybień formalnych związanych z naruszeniem obowiązków przewidzianych w SystMonitDrogU, jaki jest stosunek
kar nałożonych za cztery przewozy dokonywane w tym samym czasie tym samym transportem do dochodu
skarżącego z tych przewozów, czy stwierdzone uchybienia stwarzają realne zagrożenia uszczuplenia dochodów
podatkowych budżetu państwa, czy są dokonywane w ramach oszustwa, czy nieprawidłowości te zdarzyły się
sporadycznie czy też występują na tyle często u tego przewoźnika, że świadczą o nienależytej staranności
w prowadzeniu swoich interesów. W szczególności organ oceniając, czy zaistniała przesłanka "interesu
publicznego", powinien rozważyć, czy nałożenie na skarżącego kary pieniężnej realizuje cel SystMonitDrogU,
czy też wymierzona przedsiębiorcy kara pieniężna narusza wywodzoną z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP zasadę
proporcjonalności, która nakazuje organom państwowym użycie jedynie takich środków, które są niezbędne
dla osiągnięcia konkretnego celu, a w rezultacie czy w interesie publicznym jest nakładanie na skarżącego
dotkliwej kary pieniężnej tylko z tej przyczyny, że dopuścił się uchybienia, które usunął w możliwie
najszybszym czasie.
Wyrok NSA z 18.5.2020 r., II GSK 220/20