Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z 20.2.2020 r. stanął na stanowisku, zgodnie
z którym stwierdzenie przez organ odwoławczy, iż wnoszący odwołanie nie jest stroną postępowania
w rozumieniu art. 28 KPA, następuje w drodze decyzji o umorzeniu postępowania odwoławczego wydanej na
podstawie art. 138 § 1 pkt 3 KPA (II SA/Po 877/16).
Do WSA w Poznaniu trafiła skarga I. K. (dalej: Skarżący) na decyzję administracyjną Samorządowego Kolegium
Odwoławczego (organ odwoławczy) z lipca 2016 r. w przedmiocie umorzenia na podstawie art. 127 § 2 oraz art. 138
§ 1 pkt 3 ustawy z 14.6.1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j.: Dz.U. z 2020 r. poz. 256 ze zm., dalej:
KPA) postępowania odwoławczego w sprawie trwałego wyłączenia z produkcji rolniczej gruntów rolnych: użytków
rolnych klasy IIIa o powierzchni 0,2997 ha i Illb o powierzchni 0,9425 ha, wytworzonych z gleb pochodzenia
mineralnego.
Decyzja organu odwoławczego
Uzasadniając powyższe rozstrzygnięcie organ odwoławczy wskazał, że w myśl art. 127 § 1 KPA od decyzji wydanej
w pierwszej instancji służy stronie odwołanie tylko do jednej instancji. SKO podkreśliło, że przepis ten wprowadza
ograniczenie prawa do odwołania, stanowiąc jednoznacznie, że odwołanie służy wyłącznie stronie. W tej sytuacji
SKO we wstępnej fazie postępowania odwoławczego obowiązane jest zbadać, czy podmiot składający odwołanie jest
do tego uprawniony - czy jest stroną postępowania. Przy czym stroną w rozumieniu art. 28 KPA jest „każdy czyjego
interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes
prawny lub obowiązek”. Zarówno interes prawny jak i obowiązek muszą przy tym wynikać z przepisów prawa
materialnego. W tym kontekście SKO wskazało, że odwołujący się, tj.: Stowarzyszenie oraz A. S., P. K. i I. K., nie
posiadali w przedmiotowej sprawie przymiotu strony, a legitymowali się wyłącznie interesem faktycznym. W związku
z czym postępowanie z ich odwołań jest bezprzedmiotowe i, jako takie, należało je umorzyć.
Ponadto, SKO podkreśliło, iż decyzja administracyjna Starosty (organ pierwszej instancji) z lutego 2016 r. doręczona
stronom postępowania, nie została zaskarżona w ustawowym terminie. Żadna ze stron nie złożyła w terminie 14 dni
od dnia doręczenie decyzji odwołania do SKO. W związku z tym powyższa decyzja Starosty stała się decyzją
ostateczną. Tymczasem odwołania złożone zostały po terminie, a więc od decyzji prawomocnej. Z powyższych
względów, zdaniem SKO, postępowanie odwoławcze należało umorzyć.
Skarga do WSA w Poznaniu
Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości, wstrzymanie wykonania decyzji Starosty oraz jej
uchylenie.
W uzasadnieniu pisma Skarżący wywodził m.in., że posiada interes formalno-prawny do udziału w przedmiotowym
postępowaniu, albowiem zamieszkuje w strefie uciążliwości inwestycji budowy elektrowni wiatrowej, co jednocześnie
powoduje zagrożenie dla zdrowia i życia jego samego i jego rodziny. Stwierdził także, że podstawy prawnej bycia
stroną w postępowaniu upatruję nie tylko w art. 28 KPA oraz w art. 28 ust. 2 ustawy z 7.7.1994 r. Prawo budowlane
(t.j.: Dz.U. z 2019 r. poz. 1186), ale również w szeregu rozstrzygnięć sądów administracyjnych, których sygnatury
przywołał w treści uzasadnienia wniesionej do WSA w Poznaniu skargi, a z których to orzeczeń wynika, iż sąsiedztwo
to obszar objęty szkodliwym wpływem planowanej inwestycji.
W odpowiedzi na skargę organ odwoławczy podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko i wniósł o jej oddalenie.
Strona postępowania administracyjnego
Przedmiotem kontroli WSA w Poznaniu w niniejszym postępowaniu jest decyzja administracyjna SKO umarzająca
postępowanie odwoławcze, które zainicjowali: A. S., Stowarzyszenie, Stowarzyszenie, P. K. oraz I. K. (dalej łącznie:
Skarżący).
W ocenie WSA w Poznaniu, wskazać należy, że Skarżący nie byli stronami postępowania administracyjnego
zakończonego decyzją Starosty z lutego 2016 r., od której złożyli odwołania.
Sąd rozstrzygający uznał, iż na wstępie konieczne jest poczynienie pewnych uwag o charakterze ogólnym.
Odwołując się do dotychczasowego orzecznictwa NSA podkreślił, że organ odwoławczy nie może działać z urzędu
(wyrok NSA z 23.20.2019 r. II OSK 3019/17). Dopiero czynność strony, którą jest wniesienie odwołania, powoduje, że
organ wyższego stopnia może korzystać z uprawnień, jakie są przewidziane dla organu odwoławczego. Powyższe



wynika z art. 127 § 1 KPA, zgodnie z którym od decyzji wydanej w pierwszej instancji odwołanie służy stronie. Nie
jest zatem dopuszczalne rozpatrzenie przez organ odwoławczy odwołania pochodzącego od osoby nie
będącej stroną postępowania, względnie podmiotem na prawach strony.
Następnie WSA w Poznaniu odniósł się do uprawnień przysługujących organizacji społecznej i wskazał, że, jeżeli nie
brała ona udziału w postępowaniu w pierwszej instancji, to nie ma również legitymacji do złożenia odwołania.
Postępowanie w pierwszej instancji zostaje zakończone z chwilą wydania decyzji. Organizacja społeczna będzie
mogła wnieść odwołanie od takiej decyzji jeżeli została wcześniej (przed jej wydaniem) dopuszczona do udziału
w postępowaniu na prawach strony (wyrok NSA z 8.1.2014 r. II OSK 1866/12).
WSA w Poznaniu podkreślił, że stwierdzenie przez organ odwoławczy, iż wnoszący odwołanie nie jest stroną
w rozumieniu art. 28 KPA, następuje - zgodnie ze stanowiskiem NSA (uchwała siedmiu sędziów z 15.7.1999 r.
OPS 16/98) - w drodze decyzji o umorzeniu postępowania odwoławczego na podstawie art. 138 § 1 pkt 3 KPA.
Należy również mieć na uwadze, że rozpatrzenie przez organ odwoławczy środka zaskarżenia od ostatecznej decyzji
administracyjnej, wniesionego przez nieuprawniony podmiot, stanowi rażące naruszenie prawa (art. 156 § 1 pkt 2
KPA). W praktyce oznacza to, że decyzja wydana w trybie postępowania odwoławczego w przypadku niewniesienia
odwołania przez żadną ze stron postępowania dotknięta jest wadą kwalifikowaną w postaci rażącego naruszenia
prawa. Odwołanie jest bowiem środkiem weryfikacji jedynie nieostatecznych decyzji administracyjnych (wyrok NSA
z 15.5.2012 r. I OSK 708/11).
Sąd rozstrzygający odniósł się także do kwestii podniesionej przez Skarżącego w skardze, jaką jest wniesienie
odwołania z uchybieniem ustawowego terminu. Zgodnie ze stanowiskiem utrwalonym w orzecznictwie sądów
administracyjnych, rozpatrzenie odwołania wniesionego z uchybieniem terminu, który nie został przywrócony, stanowi
rażące naruszenie prawa w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2 KPA (uchwała siedmiu sędziów NSA z 12.10.1998 r., OPS
11/98), zaś bieg terminu do wniesienia odwołania liczy się dla każdej strony oddzielnie w zależności od tego, kiedy
stronie została decyzja doręczona lub ogłoszona (wyrok NSA z 24.5.2013 r., II OSK 239/12). Upływ terminu do
wniesienia odwołania dla strony, której najpóźniej doręczono lub ogłoszono decyzję, oznacza, że decyzja stała się
ostateczna w rozumieniu art. 16 § 1 KPA. Strona, której nie doręczono lub nie ogłoszono decyzji, a dowidziała się
o wydaniu takiej decyzji, może złożyć również odwołanie, jednak musi być ono złożone nie później niż upłynie termin
do wniesienia odwołania dla strony, której najpóźniej doręczono lub ogłoszono decyzję, gdyż nie ma ona własnego,
indywidualnego terminu do wniesienia odwołania.
Umorzenie postępowania odwoławczego
Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, w oparciu akta sprawy, WSA w Poznaniu uznał, że
trzeba wskazać, co podniesiono już na wstępie, że:
• po pierwsze – wnoszący odwołanie nie byli stronami postępowania pierwszoinstancyjnego, zaś w szczególności
Stowarzyszenia wnoszące odwołanie nie zostały wcześniej dopuszczone do postępowania na prawach strony. Nie
było zatem dopuszczalne rozpatrzenie przez organ odwoławczy odwołania pochodzącego od tych podmiotów i osób;
• po drugie – decyzja organu pierwszej instancji, w związku z niewniesieniem odwołania przez żadną ze stron
postępowania, stała się ostateczna i prawomocna, a zatem odwołanie od niej nie przysługiwało;
• po trzecie – nawet gdyby abstrahować od powyższego, to i tak termin do wniesienia odwołania od decyzji organu
pierwszej instancji upłynął przed złożeniem odwołania przez Skarżących, albowiem liczony od daty doręczenia
decyzji Starosty ostatniej ze stron postępowania pierwszoinstancyjnego upływał w marcu 2016 r. Odwołania
Skarżących zostały natomiast złożone dopiero w kwietniu 2016 r. Przy czym termin do złożenia odwołania nie został
przywrócony któremukolwiek ze Skarżących.
Rozstrzygnięcie WSA w Poznaniu
W opisanych okolicznościach oraz stanie prawnym uznać zatem należało, że zasadnie i w prawem przewidzianej
formie SKO umorzyło postępowanie odwoławcze prowadzone na skutek wniesienia odwołań przez Skarżących.
Wobec powyższego, działając na podstawie art. 151 ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami
administracyjnymi (t.j.: Dz.U. z 2019 r. poz. 2325, dalej: PostAdmU), orzeczono, jak w sentencji, tj. oddalono skargę
na decyzję SKO.

Komentarz
W stanie faktycznym przeanalizowanym przez WSA w Poznaniu celem wydania powyższego rozstrzygnięci sprawy
mamy do czynienia z jednym z przypadków bezprzedmiotowości postępowania odwoławczego, a mianowicie
brakiem przymiotu strony w rozumieniu art. 28 KPA wnoszącego odwołanie. Stwierdzenie przez organ odwoławczy
powyższej okoliczności (że wnoszący odwołanie nie jest stroną w rozumieniu art. 28 KPA) następuje w formie decyzji
administracyjnej o umorzeniu postępowania odwoławczego wydawanej na podstawie art. 138 § 1 pkt 3 KPA.
Skutkiem prawnym wydania powyższego rozstrzygnięcia jest pozostawienie w mocy zaskarżonej decyzji organu



pierwszej instancji (w przedmiotowej sprawie: decyzji Starosty). Bezprzedmiotowość postępowania odwoławczego
zachodzi także w przypadku m.in. skutecznego cofnięcia odwołania, o czym mowa w art. 137 KPA.




Wyrok WSA w Poznaniu z 20.2.2020 r. II SA/Po 877/16,