Gminie, której burmistrz jako organ pierwszej instancji wydał decyzję w przedmiocie odmowy zameldowania,
nie przysługuje status strony postępowania w sprawie sądowoadministacyjnej ze skargi na decyzję organu
odwoławczego uchylającą decyzję burmistrza – stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny.
Burmistrz Miasta C. odmówił zameldowania A.S. i jej małoletnich dzieci na pobyt stały w lokalu w mieście C. Organ
wskazał, że nieruchomość nie może być wykorzystywana jako lokal komunalny służący zaspokojeniu potrzeb
mieszkaniowych, a ponadto posiada ona nieuregulowany stan własnościowy. Wojewoda uwzględniając odwołanie
uchylił zaskarżoną decyzję i orzekł o zameldowaniu wskazanych osób w lokalu. Organ odwoławczy wskazał, że
Miasto L. zawarło z A.S. umowę użytkowania na czas nieokreślony nieruchomości zabudowanej budynkiem w C.
Kwestia sporu co do skuteczności nabycia przez Miasto L. nieruchomości w C. może być rozstrzygana przed sądem
powszechnym, ale nie ma to znaczenia w tej sprawie. W ocenie Wojewody, nawet brak dokumentu potwierdzającego
tytuł prawny nie wyłącza możliwości zameldowania danej osoby pod konkretnym adresem. Zameldowanie stanowi
czynność materialno-techniczną, jest jedynie rejestracją danych o miejscu faktycznego pobytu osoby i nie rodzi ani
nie pozbawia strony uprawnień do lokalu. Zameldowanie powinno być dokonane wówczas, gdy dana osoba
legitymuje się pobytem stałym w danym lokalu i przebywa tam z zamiarem stałego pobytu.
Gmina C. wniosła skargę, która została odrzucona przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie.
W uzasadnieniu postanowienia stwierdzono, że organ, który rozpoznawał sprawę w postępowaniu administracyjnym
w I instancji nie posiada interesu prawnego we wniesieniu skargi. Powierzenie organowi właściwości do orzekania
w sprawie indywidualnej w formie władczej, niezależnie od tego, czy nastąpiło to na mocy ustawy, czy też w drodze
porozumienia, wyłącza możliwość dochodzenia przez niego swego interesu prawnego w trybie postępowania
administracyjnego czy sądowoadministracyjnego. Sąd odwołał się do uchwały, w której uznano, że wynikająca z art.
165 ust. 2 Konstytucji RP ochrona sądowa samodzielności jednostek samorządu terytorialnego nie wymaga
zapewnienia tym jednostkom statusu strony w postępowaniu sądowoadministracyjnym, ani przyznania im prawa do
wniesienia skargi na decyzje organu odwoławczego w sytuacji, w której jednostka ta nie występuje jako adresat
działań władczych innych organów władzy publicznej, lecz sama podejmuje takie działania wobec innych podmiotów
(zob. uchwała NSA z 16.2.2016 r., I OPS 2/15).
Gmina C. w skardze kasacyjnej dowodziła, że gmina może posiadać w postępowaniu legitymację do zaskarżenia
decyzji organu administracji II instancji, nawet w sytuacji, gdy organ wykonawczy tej jednostki (wójt, burmistrz,
prezydent miasta) występował w sprawie jako organ administracyjny I instancji, o ile posiada interes prawny
w zaskarżeniu. Twierdziła, że posiada realny i konkretny interes prawny w braku zameldowania na swoim terenie
mieszkańców innego miasta, a przez to niedopuszczeniu do sytuacji swoistego usankcjonowania nieprawidłowości
nabycia nieruchomości, w wyniku którego nastąpiłoby przerzucenie na skarżącą wykonywania i finansowania zadań
własnych innej gminy względem osób zameldowanych.
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną. W uzasadnieniu wskazano, że w orzecznictwie
prezentowane jest stanowisko, iż ocena legitymacji procesowej gminy w postępowaniach, w których jej organ z mocy
przepisu prawa załatwia sprawę w I instancji, powinna być poddana wnikliwej analizie, a w razie stwierdzenia
istnienia interesu prawnego może uczestniczyć w postępowaniu na takich samych zasadach jak każda inna strona
(zob. wyrok NSA z 21.3.2013 r., I OSK 2405/11). Jednak dominujący jest pogląd, że gmina wydając przez swe
organy decyzje administracyjne, nie działa jako właściciel, lecz jako podmiot uprawniony do podejmowania tego typu
aktów w imieniu państwa. Gmina uprawniona jest, co prawda, do wykonywania przysługujących jej uprawnień
właścicielskich, jednakże funkcja ta musi ustąpić, skoro pozostaje w konflikcie z kompetencją do rozstrzygania
w drodze decyzji o prawach i obowiązkach osób pozostających poza systemem organów administracji publicznej
(zob. postanowienie NSA z 19.1.2012 r., II OSK 2585/11).
Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że organ orzekający w sprawie nie ma interesu prawnego we
wniesieniu skargi do sądu administracyjnego, gdyż - co do zasady - rozstrzygnięcie wydane w postępowaniu
administracyjnym nie dotyczy jego interesu prawnego. Wbrew twierdzeniom skarżącej, brak jest normy
prawa materialnego, z której wynikałoby uprawnienie gminy do działania w charakterze strony w sprawie
zameldowania osoby w lokalu, a zatem w sprawie dotyczącej jedynie faktu rejestracji osoby pod określonym
adresem. Jak wyjaśniono, decyzja w tym przedmiocie nie rozstrzyga w zakresie uprawnień gminy do lokalu
w budynku, w którym dokonano rejestracji, nie rozstrzyga też o jej uprawnieniach właścicielskich.
W sprawach dotyczących zameldowania zagadnienia te pozostają poza sferą rozważań organów
administracji. W rezultacie Sąd I instancji zasadnie przyjął, że gmina, której organ w sprawie o zameldowanie



wydał rozstrzygnięcie w I instancji nie ma legitymacji skargowej do wniesienia skargi do sądu
administracyjnego na reformatoryjną decyzję organu odwoławczego.
Postanowienie NSA z 23.6.2020 r., II OSK 1018/20