Gmina nie ma interesu prawnego w postępowaniu sądowoadministracyjnym w sprawie o zameldowanie
Kategoria: Prawo administracyjne
Tematyka: Naczelny Sąd Administracyjny, skarga administracyjna, zameldowanie, interes prawnego, gmina, decyzja administracyjna, legitymacja skargowa
Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że gminie nie przysługuje status strony postępowania w sprawie sądowoadministacyjnej ze skargi na decyzję organu odwoławczego uchylającą decyzję burmistrza odmawiającą zameldowania. Wojewoda uchylił decyzję burmistrza i orzekł o zameldowaniu osób w lokalu, mimo braku dokumentu potwierdzającego tytuł prawny nieruchomości. Gmina C. wniosła skargę, która została odrzucona przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie, a NSA oddalił skargę kasacyjną gminy, argumentując brakiem interesu prawnego gminy w postępowaniu.
Gminie, której burmistrz jako organ pierwszej instancji wydał decyzję w przedmiocie odmowy zameldowania, nie przysługuje status strony postępowania w sprawie sądowoadministacyjnej ze skargi na decyzję organu odwoławczego uchylającą decyzję burmistrza – stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny. Burmistrz Miasta C. odmówił zameldowania A.S. i jej małoletnich dzieci na pobyt stały w lokalu w mieście C. Organ wskazał, że nieruchomość nie może być wykorzystywana jako lokal komunalny służący zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych, a ponadto posiada ona nieuregulowany stan własnościowy. Wojewoda uwzględniając odwołanie uchylił zaskarżoną decyzję i orzekł o zameldowaniu wskazanych osób w lokalu. Organ odwoławczy wskazał, że Miasto L. zawarło z A.S. umowę użytkowania na czas nieokreślony nieruchomości zabudowanej budynkiem w C. Kwestia sporu co do skuteczności nabycia przez Miasto L. nieruchomości w C. może być rozstrzygana przed sądem powszechnym, ale nie ma to znaczenia w tej sprawie. W ocenie Wojewody, nawet brak dokumentu potwierdzającego tytuł prawny nie wyłącza możliwości zameldowania danej osoby pod konkretnym adresem. Zameldowanie stanowi czynność materialno-techniczną, jest jedynie rejestracją danych o miejscu faktycznego pobytu osoby i nie rodzi ani nie pozbawia strony uprawnień do lokalu. Zameldowanie powinno być dokonane wówczas, gdy dana osoba legitymuje się pobytem stałym w danym lokalu i przebywa tam z zamiarem stałego pobytu. Gmina C. wniosła skargę, która została odrzucona przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie. W uzasadnieniu postanowienia stwierdzono, że organ, który rozpoznawał sprawę w postępowaniu administracyjnym w I instancji nie posiada interesu prawnego we wniesieniu skargi. Powierzenie organowi właściwości do orzekania w sprawie indywidualnej w formie władczej, niezależnie od tego, czy nastąpiło to na mocy ustawy, czy też w drodze porozumienia, wyłącza możliwość dochodzenia przez niego swego interesu prawnego w trybie postępowania administracyjnego czy sądowoadministracyjnego. Sąd odwołał się do uchwały, w której uznano, że wynikająca z art. 165 ust. 2 Konstytucji RP ochrona sądowa samodzielności jednostek samorządu terytorialnego nie wymaga zapewnienia tym jednostkom statusu strony w postępowaniu sądowoadministracyjnym, ani przyznania im prawa do wniesienia skargi na decyzje organu odwoławczego w sytuacji, w której jednostka ta nie występuje jako adresat działań władczych innych organów władzy publicznej, lecz sama podejmuje takie działania wobec innych podmiotów (zob. uchwała NSA z 16.2.2016 r., I OPS 2/15). Gmina C. w skardze kasacyjnej dowodziła, że gmina może posiadać w postępowaniu legitymację do zaskarżenia decyzji organu administracji II instancji, nawet w sytuacji, gdy organ wykonawczy tej jednostki (wójt, burmistrz, prezydent miasta) występował w sprawie jako organ administracyjny I instancji, o ile posiada interes prawny w zaskarżeniu. Twierdziła, że posiada realny i konkretny interes prawny w braku zameldowania na swoim terenie mieszkańców innego miasta, a przez to niedopuszczeniu do sytuacji swoistego usankcjonowania nieprawidłowości nabycia nieruchomości, w wyniku którego nastąpiłoby przerzucenie na skarżącą wykonywania i finansowania zadań własnych innej gminy względem osób zameldowanych. Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną. W uzasadnieniu wskazano, że w orzecznictwie prezentowane jest stanowisko, iż ocena legitymacji procesowej gminy w postępowaniach, w których jej organ z mocy przepisu prawa załatwia sprawę w I instancji, powinna być poddana wnikliwej analizie, a w razie stwierdzenia istnienia interesu prawnego może uczestniczyć w postępowaniu na takich samych zasadach jak każda inna strona (zob. wyrok NSA z 21.3.2013 r., I OSK 2405/11). Jednak dominujący jest pogląd, że gmina wydając przez swe organy decyzje administracyjne, nie działa jako właściciel, lecz jako podmiot uprawniony do podejmowania tego typu aktów w imieniu państwa. Gmina uprawniona jest, co prawda, do wykonywania przysługujących jej uprawnień właścicielskich, jednakże funkcja ta musi ustąpić, skoro pozostaje w konflikcie z kompetencją do rozstrzygania w drodze decyzji o prawach i obowiązkach osób pozostających poza systemem organów administracji publicznej (zob. postanowienie NSA z 19.1.2012 r., II OSK 2585/11). Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że organ orzekający w sprawie nie ma interesu prawnego we wniesieniu skargi do sądu administracyjnego, gdyż - co do zasady - rozstrzygnięcie wydane w postępowaniu administracyjnym nie dotyczy jego interesu prawnego. Wbrew twierdzeniom skarżącej, brak jest normy prawa materialnego, z której wynikałoby uprawnienie gminy do działania w charakterze strony w sprawie zameldowania osoby w lokalu, a zatem w sprawie dotyczącej jedynie faktu rejestracji osoby pod określonym adresem. Jak wyjaśniono, decyzja w tym przedmiocie nie rozstrzyga w zakresie uprawnień gminy do lokalu w budynku, w którym dokonano rejestracji, nie rozstrzyga też o jej uprawnieniach właścicielskich. W sprawach dotyczących zameldowania zagadnienia te pozostają poza sferą rozważań organów administracji. W rezultacie Sąd I instancji zasadnie przyjął, że gmina, której organ w sprawie o zameldowanie wydał rozstrzygnięcie w I instancji nie ma legitymacji skargowej do wniesienia skargi do sądu administracyjnego na reformatoryjną decyzję organu odwoławczego. Postanowienie NSA z 23.6.2020 r., II OSK 1018/20
Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że gminie brakuje legitymacji skargowej w sprawie zameldowania, gdyż decyzja organu odwoławczego nie dotyczy jej interesu prawnego. Sąd podkreślił, że gmina działając w sprawach administracyjnych nie działa jako właściciel, lecz jako podmiot uprawniony do działania w imieniu państwa. NSA wyraził stanowisko, że gmina nie ma prawa do wniesienia skargi na decyzje organów odwoławczych w sprawach zameldowania.