Korzystanie przez nauczyciela pełniącego funkcje kierownicze z urlopu dla poratowania zdrowia, do którego
ma prawo wynikające z art. 73 KartaNauczU, nie stanowi podstawy do jego odwołania – orzekł Naczelny Sąd
Administracyjny (I OSK 4450/18).
Opis stanu faktycznego
Pismem z kwietnia 2018 r. Dyrektor (...), działając na podstawie art. 66 ust. 1 pkt 2 PrOśw odwołał M.C. z funkcji
kierownika Zespołu (...). W uzasadnieniu stwierdzono, że po rozstrzygnięciu konkursu na stanowisko Dyrektora (...),
ówczesny p.o. dyrektora oraz skarżąca, w dniach od 22.5.2017 r. do 28.5.2017 r. skorzystali ze zwolnienia
lekarskiego pozostawiając szkołę bez kadry kierowniczej. Następnie p.o. dyrektora udzielił skarżącej urlopu dla
poratowania zdrowia na okres od 28.6.2017 r. do 27.6.2018 r. Odwołanie nastąpiło „z powodów szczególnie
uzasadnionych” polegających w szczególności na poważnym zakłóceniu pracy szkoły spowodowanej permanentną
nieobecnością skarżącej m.in podczas wzmożonej pracy dotyczącej spraw kadrowych. Wskazano również, że
pomimo próśb skarżąca odmawiała współpracy, a jej nieobecność spowodowała poważne utrudnienia
w funkcjonowaniu szkoły, przede wszystkim w organizacji roku szklonego 2017/2018. Jako wieloletni pracownik
skarżąca miała świadomość, że nieobecność w tym okresie skutkować będzie poważnymi utrudnieniami
w funkcjonowaniu szkoły.
W skardze skarżąca zarzuciła naruszenie art. 66 ust. 1 pkt 2 PrOśw oraz art. 10 KPA.
Stanowisko WSA
Wojewódzki Sąd Administracyjny stwierdził bezskuteczność czynności Dyrektora (...) w przedmiocie odwołania ze
stanowiska kierownika zespołu pozalekcyjnego zajęć wychowawczych. Wskazał, że organ, który powierzył
nauczycielowi stanowisko kierownicze w szkole lub placówce w przypadkach szczególnie uzasadnionych, po
zasięgnięciu opinii kuratora oświaty, a w przypadku szkoły i placówki artystycznej oraz placówki, o której mowa w art.
2 pkt 8 PrOśw, dla uczniów szkół artystycznych prowadzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego - ministra
właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, może odwołać w przypadkach szczególnie
uzasadnionych nauczyciela ze stanowiska kierowniczego w czasie roku szkolnego bez wypowiedzenia. Zwrot
„przypadki szczególnie uzasadnione” nie został przez ustawodawcę zdefiniowany. WSA podkreślił jednak, że pojęcie
szczególnie uzasadnionych przypadków, które mogą być podstawą odwołania ze stanowiska w trakcie roku
szkolnego, należy interpretować wąsko. Mogą być więc to wypadki o charakterze nadzwyczajnym (wykraczającym
poza działanie rutynowe, codzienne), mające charakter niedopełnienia obowiązków lub naruszenia uprawnień
określonych prawem, przy czym stwierdzone uchybienia nauczyciela są tego rodzaju, że powodują destabilizację
w realizacji funkcji (dydaktycznej, wychowawczej i oświatowej) szkoły i dlatego konieczne jest natychmiastowe
zaprzestanie wykonywania funkcji, albowiem dalsze zajmowanie stanowiska dyrektora godzi w interes szkoły jako
interes publiczny. Dlatego też wprowadzono nadzwyczajny tryb odwołania osoby, której powierzono stanowisko
kierownicze, co stanowi wyjątek od zasady stabilności stosunku zatrudnienia, w związku z czym jego wykładnia
rozszerzająca jest niedopuszczalna.
Istotne są również wywody przytoczone przez organ, gdyż to, jakie zdarzenia uznał on za przesłanki odwołania, musi
wynikać bezpośrednio z uzasadnienia wydanego w tym zakresie zarządzenia. Tylko takie wywody w zestawieniu
z zebranym w sprawie materiałem dowodowym pozwalają na ustalenie motywów, jakimi kierował się organ,
pozbawiając dyrektora dotychczasowej funkcji kierowniczej oraz ocenę, czy podane przez organ przyczyny
rzeczywiście można uznać za szczególnie uzasadniony przypadek. W rozpoznawanej sprawie o wystąpieniu
szczególnie uzasadnionego przypadku nie może być mowy. Przede wszystkim z tych względów, że czynność
odwołania skarżącej podjęta została w okresie przebywania na urlopie dla poratowania zdrowia. Urlop dla
poratowania zdrowia jest szczególnym świadczeniem pracowniczym, zbliżonym do instytucji urlopu
wypoczynkowego, przysługującym w ramach istniejącego indywidualnego stosunku pracy łączącego nauczyciela ze
szkołą, a jego celem jest - przy zagwarantowaniu trwałości tego stosunku oraz możliwości korzystania przez
pracownika z dotychczasowych uprawnień w zakresie wynagrodzenia i innych świadczeń pracowniczych, w tym
socjalnych - zapewnienie nauczycielowi możliwości poddania się zalecanemu leczeniu dla odzyskania pełniej
zdolności do pracy i kontynuowania zatrudnienia. Po drugie, nie stanowi takiego wyjątkowego przypadku odmowa
osobistego spotkania skarżącej z Dyrektorem. W takiej sytuacji wskazywanie na odmowę spotkania
zaproponowanego już po uruchomieniu procedury odwołania jest chybione.
Stanowisko NSA



Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu skargi kasacyjnej Dyrektora (...) oddalił skargę kasacyjną. Za
niezasadny uznał zarzut naruszenia art. 66 ust. 1 pkt 2 PrOśw poprzez uznanie, że w realiach rozpoznawanej sprawy
brak możliwości kontaktu nowego Dyrektora ze skarżącą oraz przebywanie skarżącej na urlopie dla poratowania
zdrowia jak i zwolnieniu lekarskim, nie sposób przyjąć za przypadek szczególnie uzasadniony stanowiący powód
odwołania. NSA uznał, że taki szczególnie uzasadniony powód musi mieścić się w następujących kryteriach:
wyjątkowości lub nadzwyczajnego charakteru, musi mieć charakter niedopełnienia obowiązków lub naruszenia
uprawnień, określonych prawem, przez nauczyciela - dyrektora szkoły, stwierdzone uchybienia są tego rodzaju, że
powodują destabilizację w realizacji funkcji szkoły oraz konieczne jest natychmiastowe zaprzestanie wykonywania
funkcji dyrektora, albowiem dalsze zajmowanie stanowiska dyrektora godzi w interes szkoły jako interes publiczny.
Mając powyższe na względzie NSA uznał, że nie można również uznać, że korzystanie przez nauczyciela
z przewidzianego przez prawo uprawnienia, destabilizuje pracę placówki oświatowej. Władze zarządzające
placówką oświatową powinny bowiem tak zorganizować jej prace, aby na czas urlopu nauczyciela, praca
placówki przebiegała bez zakłóceń. Przyjęcie innego stanowiska w istocie spowodowałoby, że prawo do urlopu dla
poratowania zdrowia w przypadku nauczycieli pełniących funkcje kierownicze byłoby uprawnieniem martwym. Dodać
również należy, że słusznie WSA podniósł, że w sytuacji, gdy terminy spotkań dotyczące dalszej współpracy
z placówką przypadały na okres, w którym procedura odwołania skarżącej była już w toku, nie można uznać, że
stanowiło to okoliczność wskazującą na brak chęci jej współpracy.

Komentarz
Odwołanie nauczyciela ze stanowiska kierowniczego w czasie roku szkolnego bez wypowiedzenia jest możliwe
w przypadkach szczególnie uzasadnionych, po zasięgnięciu opinii właściwych organów. „Szczególnie”
uzasadniony przypadek jest dodatkowym wzmocnieniem przesłanki „uzasadnionego przypadku”, dlatego
należy go stosować do sytuacji zupełnie wyjątkowych i interpretować ściśle. Jest bowiem pojęciem ogólnym,
niedookreślonym, swoistą klauzulą generalną. Jego zakres przedmiotowy obejmuje sytuacje istotnego zagrożenia dla
funkcjonowania jednostek oświatowych, co z obiektywnie ważnych przyczyn jest nie do przyjęcia. Skorzystanie zaś
z urlopu dla poratowania zdrowia stanowi uprawnienie nauczyciela, a jego udzielenie jest obowiązkiem pracodawcy
(przy spełnieniu przesłanek ustawowych). Możliwość odwołania w takim wypadku nauczyciela ze stanowiska
spowodowałaby, że uprawnienie to byłoby iluzoryczne. Brak umiejętności odpowiedniej organizacji pracy
i zapewnienia prawidłowego, niezakłóconego funkcjonowania placówek oświatowych pod względem administracyjno-
finansowym oraz pedagogicznym nie może obciążać nauczycieli.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 28.4.2020 r., I OSK 4450/18