Spełnienie przez kandydata na ławnika wszystkich nakazanych przepisami szczególnymi przesłanek nie
gwarantuje, że zostanie on na ławnika wybrany – orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi (III SA/Łd
37/20)
Opis stanu faktycznego
Sprawa dotyczyła skargi W.R. na uchwałę Rady Miejskiej w Ł. w przedmiocie wyboru ławników do Sądu Rejonowego
dla Ł. - Ś. w Ł. do orzekania w sprawach z zakresu prawa pracy na kadencję 2020–2023, mocą której W.R. nie został
wybrany ławnikiem.
W.R. złożył wniosek o powołanie go na ławnika, w uzasadnieniu wskazując, że chce być ławnikiem „bo tak trzeba”.
Na dalszym etapie odbyło się spotkanie zespołu do przygotowania wstępnych opinii na temat każdego z kandydatów.
Kandydat W.R. otrzymał opinię negatywną z powodu braku wskazania w karcie zgłoszenia przekonywujących
motywów kandydowania na funkcję ławnika. Następnie podczas sesji Rady Miejskiej przedstawiono opinię
o kandydatach, gdzie przy imieniu i nazwisku skarżącego zawarto informację, że W.R. spełnia wymogi określone
w art. 158 § 1 i § 3 PrUSP. Zespół stwierdził, opierając się na informacjach zawartych w zgłoszeniu, w tym
w szczególności w karcie zgłoszenia, że kandydata nie dotyczą okoliczności, o których mowa w art. 159 PrUSP. Ze
względu jednak na brak wskazania w karcie zgłoszenia przekonywujących motywów kandydowania na funkcję
ławnika opinia była negatywna. W czasie obrad Przewodniczący Zespołu podkreślił w ustnym wystąpieniu, że
charakter opinii jest niewiążący dla radnych i radni mogą oddać swoje głosy na osobę mającą negatywną opinię
Zespołu. Ostatecznie na W.R. zagłosowało 3 radnych, 2 osoby wstrzymały się od głosu, a 26 radnych było przeciw
jego kandydaturze.
Stanowisko Organu
W.R. zaskarżył uchwałę z uwagi na brak wskazania jakich konkretnie warunków nie spełnił do objęcia mandatu
ławnika. Organ wskazał, że zarzuty są nietrafione oraz podniósł, że zawartość merytoryczna opinii, o jakiej mowa
w art. 163 § 2 PrUSP, choć jej sporządzenie stanowi element procedury wyboru ławników, pozostaje poza zakresem
kontroli sądowej, także w postępowaniu, którego przedmiotem zaskarżenia jest uchwała w przedmiocie wyboru
ławników. Co więcej nie była ona dla organu stanowiącego wiążąca, posiadała bowiem jedynie charakter formalny.
Potwierdzeniem niewiążącego charakteru opinii jest fakt, że na skarżącego mimo negatywnej opinii, zagłosowało 3
radnych. Na dalszym etapie strona skarżąca wskazała także, iż treść protokołu sesji Rady Miejskiej nie daje podstaw
do twierdzenia, że opinia faktycznie została przedstawiona.
Stanowisko WSA
Wojewódzki Sąd Administracyjny oddalił skargę. Na wstępie, odnosząc się do podstawy prawnej, wskazał na
konstytucyjną zasadę udziału obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości. Niewątpliwie przepis art.
182 Konstytucji RP gwarantuje każdemu obywatelowi polskiemu, który chciałby brać udział w sprawowaniu wymiaru
sprawiedliwości możliwość wzięcia udziału w wyborach na ławników. Przesłanki, jakie musi spełniać kandydat
określa art. 158 § 1 PrUSP, w myśl którego ławnikiem może być wybrany ten, kto posiada obywatelstwo polskie
i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich, jest nieskazitelnego charakteru, ukończył 30 lat; jest zatrudniony,
prowadzi działalność gospodarczą lub mieszka w miejscu kandydowania co najmniej od roku, nie przekroczył 70 lat,
jest zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków ławnika oraz posiada co najmniej wykształcenie
średnie lub średnie branżowe. Podstawy zaś nieważności aktu organu gminy określa art. 91 ust. 1 SamGminU,
według którego uchwała organu gminy sprzeczna z prawem jest nieważna. W ocenie WSA, skarżący posiada przy
tym interes prawny w zaskarżeniu przedmiotowej uchwały (art. 101 ust. 1 SamGminU). Wprawdzie żaden przepis
prawa nie gwarantuje kandydatowi na ławnika wyboru, lecz przepis art. 182 Konst gwarantuje każdemu obywatelowi
polskiemu, który chciałby brać udział w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości możliwość wzięcia udziału
w wyborach na ławników przeprowadzonych zgodnie z procedurą. Powołany przepis może być więc źródłem interesu
prawnego w zaskarżeniu.
Oceny zgłoszeń kandydatów pod względem formalnym oraz oceny kandydatów pod względem spełniania przez nich
ustawowych przesłanek dokonuje zespół, który pełni wyłącznie funkcję pomocniczą i opiniodawczą; jest
powołany ad hoc do dokonania oceny zgłoszeń kandydatów pod względem formalnym, a więc do sprawdzenia czy
zgłoszenia spełniają wymogi określone w ustawie i rozporządzeniu, czy zawierają odpowiednie załączniki, a także
czy wpłynęły do rady gminy w ustawowym terminie. Natomiast to radni w głosowaniu tajnym, po zapoznaniu się
z opiniami zespołu, podejmują decyzję, czy dany kandydat powinien brać udział w sprawowaniu wymiaru
sprawiedliwości. Wartość merytoryczna opinii pozostaje poza zakresem kontroli sądowej. Odnosząc się do



zarzutów WSA wskazał, że z akt administracyjnych wynika, iż podczas obrad radni mieli możliwość dyskusji, co do
zasad opiniowania poszczególnych kandydatur. Radni mogli zatem również żądać doprecyzowania opinii dotyczącej
skarżącego. Ponadto radni otrzymali informację, że W.R. spełnia wymogi określone w art. 158 § 1 i § 3 PrUSP oraz,
że nie dotyczą go okoliczności określone w art. 159 oraz z jakich powodów skarżący otrzymał negatywną opinię.
Artykuł 163 § 2 PrUSP nie precyzuje, w jakiej formie opinie o kandydatach winny być prezentowane radzie gminy.
Zgodnie z jego treścią, zespół przedstawia opinię, w szczególności w zakresie spełnienia przez nich wymogów
określonych w ustawie. Może to nastąpić w formie pisemnej, ustnej, jak i przy użyciu środków komunikacji
elektronicznej. W ocenie WSA procedura wyboru ławników i niewybrania skarżącego na ławnika odbyła się zgodnie
z zasadami. Negatywna opinia nie była spowodowana niespełnieniem przez skarżącego kryteriów
ustawowych, gdyż zawarty w art. 163 § 2 PrUSP zapis „w szczególności” dopuszcza możliwość wydania
przez zespół opinii o kandydacie na ławnika uwzględniającej także dodatkowe okoliczności, niewymienione
w ustawie. Spełnienie przez kandydata na ławnika wszystkich nakazanych przepisami szczególnymi
przesłanek nie gwarantuje zatem, że zostanie on na ławnika wybrany.

Komentarz
WSA słusznie ocenił stan faktyczny podkreślając, że negatywna opinia nie była skutkiem niespełnienia przez
skarżącego kryteriów ustawowych. Należy więc uznać, iż poza sporem pozostaje okoliczność, że podstawą opinii był
brak wystarczającego – zdaniem zespołu – umotywowania swojej kandydatury. Zdaniem WSA zawarte w art. 163 § 2
PrUSP „w szczególności” dopuszcza możliwość wydania przez zespół opinii o kandydacie na ławnika
uwzględniającej także dodatkowe okoliczności, niewymienione w ustawie. Taka wykładnia może być uznana za
właściwą z dwóch przyczyn. Po pierwsze, samo sformułowanie „w szczególności” wskazuje na to, że elementy
wymienione w przepisie nie są wyliczeniem enumeratywnym. Wydaje się zatem, że sam ustawodawca
pozostawił zespołowi szersze pole oceny kandydata na ławnika; po drugie, opinia wystawiona o kandydacie musi
uwzględniać kompetencje konkretnej osoby do sprawowania ważnej funkcji czynnika społecznego
w wymiarze sprawiedliwości. Z założenia status ławnika ma charakter prestiżowy, jest to osoba, która powinna
świadomie i z poczuciem odpowiedzialności wykonywać swoją rolę, stąd stawianie wysokich wymogów kandydatom
nie powinno budzić zastrzeżeń. Niewątpliwie jednak, w sytuacji wykraczającej poza niespełnienie wymienionych
wprost ustawowych wymogów formalnych, uzasadnienie opinii negatywnej powinno być wyczerpujące
i przekonujące. Nie można jednak z góry wykluczyć sytuacji, w której wskazana motywacja do kandydowania będzie
wpływać negatywnie na ocenę kandydata. Ostatecznie jednak należy pamiętać, że opinia jest niewiążąca – radni,
przy ostrożnym podejściu do opinii negatywnych, nie muszą więc godzić się z oceną dokonaną przez zespół.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z 30.7.2020 r., III SA/Łd 37/20