Ocena skuteczności doręczenia postanowienia warunkiem przywrócenia terminu
Kategoria: Prawo administracyjne
Tematyka: skuteczność doręczenia, przywrócenie terminu, postępowanie administracyjne, WSA Warszawa, KPA, zagadnienia procesowe
Warunkiem sine qua non pozytywnego rozpoznania wniosku o przywrócenie terminu do złożenia zażalenia jest jednoznaczne i nie budzące wątpliwości ustalenie organu administracyjnego, że do uchybienia terminu w ogóle doszło, a co za tym idzie, że postanowienie, od którego przysługuje zażalenie zostało stronie skutecznie doręczone. Publikacja omawia kwestie skuteczności doręczenia postanowienia jako warunku przywrócenia terminu oraz analizuje istotę sporu dotyczącego odmowy przywrócenia terminu do wniesienia zażalenia.
Warunkiem sine qua non pozytywnego rozpoznania wniosku o przywrócenie terminu do złożenia zażalenia jest jednoznaczne i nie budzące wątpliwości ustalenie organu administracyjnego, że do uchybienia terminu w ogóle doszło, a co za tym idzie, że postanowienie, od którego przysługuje zażalenie zostało stronie skutecznie doręczone - stwierdził WSA w Warszawie (wyrok z 30.6.2020 r., VII SA/Wa 829/20, ). Przedmiot sporu Przedmiotem skargi wniesionej do WSA w Warszawie jest postanowienie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w przedmiocie odmowy przywrócenia terminu do wniesienia zażalenia na postanowienie Prezydenta z października 2016 r. oraz stwierdzeniu uchybienia terminu do jego wniesienia. Zaskarżone postanowienie wydano w oparciu o art. 58 KPA i 59 KPA oraz art. 134 KPA, które przewidują możliwość przywrócenia terminu do dokonania czynności, których uchybienie skutkuje negatywnymi skutkami procesowymi dla strony – w przedmiotowej sprawie stwierdzeniem uchybienia terminu do wniesienia zażalenia. Przywrócenie terminu Na wstępie WSA w Warszawie wyjaśnił, że warunkiem sine qua non pozytywnego rozpoznania wniosku o przywrócenie terminu do złożenia zażalenia, jest jednoznaczne i nie budzące wątpliwości ustalenie organu, że do uchybienia terminu w ogóle doszło, a co za tym idzie, że postanowienie, od którego przysługuje zażalenie zostało skutecznie stronie doręczone. Następnie WSA w Warszawie wskazał cztery przesłanki, które powinny być spełnione dla zastosowania art. 58 KPA, mianowicie: 1. wniesienie przez zainteresowanego wniosku o przywrócenie terminu; 2. uprawdopodobnienie przez osobę zainteresowaną braku swojej winy w uchybieniu terminu; 3. dochowanie terminu do wniesienia przedmiotowego wniosku; 4. dopełnienie wraz z ww. wnioskiem tej czynności, dla której był ustanowiony przywracany termin, np. wniesienie zażalenia. Z uzasadnienia WSA w Warszawie W ocenie Sądu organ dokonał przedwczesnej oceny co do skuteczności doręczenia Skarżącej postanowienia w przedmiocie nałożenia grzywny w celu przymuszenia. Zdaniem organu w sprawie doszło do doręczenia zastępczego. W związku z nieobecnością adresata pierwsze zawiadomienie o pozostawieniu pisma w placówce pocztowej zostało sporządzone i pozostawione w oddawczej skrzynce pocztowej 24.10.2016 r. a czternastodniowy okres na jego odbiór upływał 7.11.2016 r. W konsekwencji organ uznał, że postanowienie zostało doręczone Skarżącej właśnie 7.11.2016 r. w trybie doręczenia zastępczego, o którym mowa w art. 44 § 2 i 4 KPA. Fakt doręczenia pisma określonej osobie w oznaczonym czasie i miejscu może być stwierdzony wtedy, kiedy jest pewne, iż otrzymała je właściwa osoba (art. 42 § 1 i art. 43 KPA) lub że spełnione zostały warunki określone w art. 44 KPA. Nieskuteczne doręczenie zastępcze w ogóle zatem nie powoduje rozpoczęcia biegu terminu do wniesienia odwołania od decyzji. W takiej sytuacji za datę doręczenia uznać należy dzień, w którym adresat faktycznie otrzymał decyzję lub się z nią zapoznał (wyrok SN z 16.3.2015 r. I UK 271/14, ). Doręczenie w trybie art. 44 KPA stanowi tzw. fikcję prawną polegającą na uznaniu doręczenia za skuteczne mimo, że strona postępowania faktycznie nie zapoznała się z treścią kierowanej do niej korespondencji. W orzecznictwie sądowoadministracyjnym wskazuje się, że unormowanie to stanowi wyjątek od zasady, iż strona postępowania powinna mieć zagwarantowaną możliwość faktycznego zapoznania się z kierowanymi do niej przez organ pismami. Żeby doręczenie zastępcze było skuteczne muszą łącznie zostać spełnione wymienione w tym przepisie przesłanki. Następnie WSA w Warszawie podkreślił, że organ administracji publicznej, który został powiadomiony o ustanowieniu pełnomocnika strony, zobowiązany jest doręczać pisma temu pełnomocnikowi a nie stronie. Art. 40 § 2 KPA nie zakazuje wprawdzie doręczeń pod adresem strony mającej ustanowionego pełnomocnika, lecz jednoznacznie nakazuje doręczanie pism temu pełnomocnikowi. Oznacza to, że doręczenie pisma pełnomocnikowi jest prawnie skuteczne, natomiast strona została w ten sposób jedynie poinformowana o treści pisma. Takie podwójne doręczenie pisma stronie i pełnomocnikowi wywołuje tylko ten skutek, że strona jest poinformowana o treści pisma, natomiast bieg terminu do wniesienia środka odwoławczego rozpoczyna się z datą skutecznego doręczenia pisma pełnomocnikowi (wyrok NSA z 2.12.2011 r. II OSK 1739/10, ). Przepis ten nie dopuszcza żadnych wyjątków i zgodnie z zasadą oficjalności doręczeń, norma ta obarcza organy prowadzące postępowanie obowiązkiem doręczania wszystkich pism procesowych pełnomocnikowi ustanowionemu w sprawie. Zmiana tego stanu rzeczy mogła nastąpić jedynie poprzez wypowiedzenie pełnomocnictwa i poinformowanie o tym fakcie organu prowadzącego postępowanie. Jak wynika z akt postępowania egzekucyjnego decyzję Prezydenta nakładającą na Skarżącą obowiązki i stanowiącą podstawę wydania tytułu wykonawczego i wszczęcia postępowania egzekucyjnego doręczono pełnomocnikowi. Natomiast upomnienie, tytuł wykonawczy i postanowienie o nałożeniu grzywny w celu przymuszenia zostały przez organ egzekucyjny skierowane bezpośrednio do Skarżącej. Przy czym żadna z tych przesyłek nie została doręczona w trybie art. 42 § 1 KPA w zw. z art. 39 KPA., a - jak wynika z aktu notarialnego - nie mogła być skutecznie doręczona wobec wcześniejszego zbycia lokalu. Uznanie za skuteczne doręczenia dokonanego bezpośrednio Skarżącej bez wyjaśnienia kwestii udzielonego w postępowaniu głównym pełnomocnictwa należy zdaniem WSA w Warszawie uznać za przedwczesne i naruszające art. 7 i 77 § 1 KPA w zw. z art. 40 § 2 KPA. Kwestia udzielonego pełnomocnictwa winna być przez organ wyjaśniona również na podstawie akt postępowania głównego, które także toczyło się przed Prezydentem. Należy przy tym wskazać, że pełnomocnictwo aby mogło wywrzeć skutki w postępowaniu musi zostać uzewnętrznione, czyli informacja o jego istnieniu musi dotrzeć do organu (art. 33 § 2 KPA). Informacja ta, zgodnie z obowiązującą w postępowaniu administracyjnym zasadą pisemności (art. 14 § 1 KPA), musi znaleźć odzwierciedlenie w aktach sprawy, a stosownie do art. 33 § 3 zd. 1 KPA pełnomocnik dołącza do akt oryginał lub urzędowo poświadczony odpis pełnomocnictwa. Z przepisów tych wynika zatem, że organ musi zostać zawiadomiony o fakcie ustanowienia pełnomocnika w danej konkretnej sprawie, np. poprzez złożenie dokumentu pełnomocnictwa do akt przy dokonywaniu pierwszej czynności procesowej. W przypadku zaś ustalenia przez organ, że Skarżąca w toku postępowania egzekucyjnego nie była reprezentowana przez pełnomocnika, brak jest podstaw prawnych dla przyjęcia skuteczności doręczenia postanowienia. Należy także podkreślić, że w sytuacji, jaka miała miejsce w tej sprawie organ nie mógł stosować doręczenia zastępczego w trybie art. 44 KPA w odniesieniu do postanowienia skoro Skarżącej nie doręczono wcześniej upomnienia a przede wszystkim tytułu wykonawczego. Dopiero bowiem z datą doręczenia tegoż tytułu ciążył na niej obowiązek zawiadomienia o zmianie adresu i ewentualnych okolicznościach utrudniających jej udział w sprawie. Rozstrzygnięcie WSA w Warszawie Z tych wszystkich względów, w ocenie WSA w Warszawie zaskarżone postanowienie zapadło z naruszeniem przepisów KPA. Przy ponownym rozpoznaniu sprawy organ będzie miał na uwadze, że jego podstawowym obowiązkiem jest wyjaśnienie, czy postanowienie zostało skutecznie doręczone (wyłącznie w takim wypadku wywołuje ono skutki procesowe). Mając powyższe na uwadze, Sąd na podstawie art. 145 ust. 1 pkt 1 lit. c PostAdmU uchylił zaskarżone postanowienie. Komentarz W analizowanym rozstrzygnięciu WSA w Warszawie skoncentrował się na istotnym z procesowego punktu widzenia zagadnieniu, jakim jest dokonywanie prawidłowych i skutecznych doręczeń pism organu administracji publicznej w toku postępowania administracyjnego. Jak konsekwentnie podkreśla się w orzecznictwie sądów administracyjnych i doktrynie, to instytucja doręczeń zapewnia prawidłowy przebieg postępowania, jak również faktyczną możliwość realizacji podstawowych uprawnień procesowych uczestników tego postępowania, wreszcie stanowi istotną gwarancję dla sfery praw i interesów osób biorących udział w tym postępowaniu, zaś od prawidłowości doręczenia niejednokrotnie uzależniona jest prawidłowość całego postępowania administracyjnego, a w rezultacie prawidłowość wydanego rozstrzygnięcia. Dlatego też zasady dokonywania doręczeń zostały szczegółowo uregulowane w KPA i są - w miarę możliwości - dostosowywane do aktualnych warunków gospodarczych i społecznych, o czym świadczy m.in. art. 391 KPA dotyczący doręczania pism drogą elektroniczną czy zupełnie nowy art. 39 3 KPA (wszedł w życie 18.4.2020 r.) regulujący istotną w czasie pandemii COVID-19 kwestię doręczenia wydruku pisma. Wyrok WSA w Warszawie z 30.6.2020 r., VII SA/Wa 829/20
Wyrok WSA w Warszawie z 30.6.2020 r. wskazuje na znaczenie prawidłowych doręczeń pism organu administracji publicznej w postępowaniu administracyjnym. Poprawność doręczeń jest kluczowa dla zapewnienia prawidłowego przebiegu postępowania i realizacji podstawowych uprawnień procesowych uczestników. Analiza omówionego przypadku podkreśla wagę zasad dokonywania doręczeń uregulowanych w KPA.