Umowa o świadczenie usług telekomunikacyjnych zawierająca klauzulę stwierdzającą, że klient wyraził
zgodę na skopiowaniu i przechowywaniu kopii jego dokumentu tożsamości, nie pozwala wykazać, że ten
klient skutecznie wyraził zgodę, jeżeli okienko wyboru dotyczące tej klauzuli zostało zaznaczone przez
administratora danych przed podpisaniem umowy
Stan faktyczny
Orange România SA (dalej jako: OR) jest dostawcą usług telefonii na rynku rumuńskim. Organ nadzoru nad
przetwarzaniem danych osobowych nałożył na OR grzywnę za przechowywanie kopii dokumentów tożsamości
klientów bez wykazania, że wyrazili na to ważną zgodę oraz obowiązek zniszczenia tych kopii.
Pytanie prejudycjalne
Czy art. 2 lit. h) i art. 7 lit. a) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 95/46/WE z 24.10.1995 r. w sprawie
ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu tych danych (Dz.Urz.
UE L 1995, Nr 281, s. 31), a także art. 4 pkt 11 i art. 6 ust. 1 lit. a) rozporządzenia (UE) 2016/679 Parlamentu
Europejskiego i Rady z 27.4.2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych
osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólnego
rozporządzenia o ochronie danych) (Dz.U. L z 2016 r., Nr 119, s. 1) należy interpretować w ten sposób, że umowa
o świadczenie usług telekomunikacyjnych zawierająca klauzulę, zgodnie z którą osoba, której dane dotyczą, została
poinformowana o sporządzeniu i przechowywaniu kopii swego dowodu tożsamości do celów identyfikacji oraz
wyraziła na to zgodę, może posłużyć do wykazania, że ta osoba skutecznie wyraziła zgodę, w rozumieniu
wskazanych przepisów, na sporządzenie tej kopii i jej przechowywanie?
Stanowisko TS
Od dnia 25.5.2018 r. dyrektywa 95/46 została uchylona i zastąpiona przepisami RODO. Jednakże w niniejszej
sprawie mają zastosowanie ratione temporis zarówno dyrektywa 95/46, jak i RODO.
Trybunał przypomniał, że art. 7 dyrektywy 95/46 i art. 6 RODO przewidują zamknięty oraz wyczerpujący wykaz
przypadków, w których przetwarzanie danych osobowych może zostać uznane za zgodne z prawem (wyrok
TS z 1.10.2019 r., Planet49, C-673/17, EU:C:2019:801, pkt 53). W szczególności art. 7 lit. a) tej dyrektywy i art. 6 ust.
1 lit. a) RODO stanowią, że zgoda osoby, której dane dotyczą powoduje, że takie przetwarzanie danych stanie się
zgodne z prawem.
Treść art. 4 pkt 11 RODO, który definiuje „zgodę osoby, której dane dotyczą”, zdaniem TS, ma jeszcze
bardziej rygorystyczne niż art. 2 lit. h) dyrektywy 95/46. Przepis art. 4 pkt 11 RODO wymaga „dobrowolnego,
konkretnego, świadomego i jednoznacznego” wyrażenia woli przez osobę, której dane dotyczą, w postaci
oświadczenia lub „wyraźnego działania potwierdzającego” oznaczającego zgodę tej osoby na przetwarzanie
dotyczących jej danych osobowych.
Trybunał podkreślił, że chociaż w motywie 32 RODO wskazano, iż wyrażenie zgody może nastąpić poprzez
zaznaczenie okienka wyboru podczas przeglądania strony internetowej, to jednak wykluczono istnienie zgody
w przypadku milczenia, okienek domyślnie zaznaczonych lub niepodjęcia działania.
Trybunał wskazał, że art. 2 lit. h) dyrektywy 95/46 i art. 4 pkt 11 RODO wymagają, aby wyrażenie woli było
„konkretne”, co oznacza, że musi ono odnosić się dokładnie do określonego przetwarzania danych i nie może zostać
wywnioskowane z treści wyrażenia woli mającego inny cel.
W art. 7 ust. 2 zd. 1 RODO wskazano, że jeżeli osoba, której dane dotyczą, wyraża zgodę w pisemnym
oświadczeniu, które dotyczy także innych kwestii, zapytanie o zgodę musi zostać przedstawione w sposób
pozwalający wyraźnie odróżnić je od pozostałych kwestii. Takie oświadczenie musi zostać przedstawione
w zrozumiałej i łatwo dostępnej formie, a także musi zostać wyrażone jasnym oraz prostym językiem,
w szczególności gdy chodzi o oświadczenie o wyrażeniu zgody przygotowane przez administratora danych
osobowych.
Odnosząc się do wymogu wynikającego z art. 2 lit. h) dyrektywy 95/46 i z art. 4 pkt 11 RODO, zgodnie z którym
zgoda powinna być „świadoma”, TS stwierdził, że oznacza on, iż administrator danych dostarczy osobie, której dane
dotyczą, informacje na temat wszelkich okoliczności związanych z przetwarzaniem danych mające zrozumiałą i łatwo
dostępną formę oraz wyrażone jasnym i prostym językiem, przy czym osoba ta powinna w szczególności być



w stanie dowiedzieć się, jakiego rodzaju dane będą przetwarzane, kto jest administratorem danych, przez jaki czas
i w jaki sposób dane te będą przetwarzane oraz w jakich celach.




Artykuł 7 ust. 1 RODO stanowi, że jeżeli przetwarzanie odbywa się na podstawie zgody, administrator musi być
w stanie wykazać, że osoba, której dane dotyczą, wyraziła zgodę na przetwarzanie swoich danych osobowych.
Z akt sprawy wynika, że o ile rozpatrywane umowy zawierają klauzulę, zgodnie z którą klienci zostali poinformowani
o przechowywaniu kopii ich dokumentu tożsamości do celów identyfikacji i wyrazili na to zgodę, o tyle okienko
wyboru dotyczące tej klauzuli było już zaznaczone przez sprzedawców OR przed złożeniem przez tych klientów
podpisu oznaczającego akceptację wszystkich warunków umownych. Zdaniem TS ci konsumenci nie zaznaczali
samodzielnie okienka wyboru odnoszącego się do tej klauzuli, a sam fakt, że okienko to zostało zaznaczone, nie
może świadczyć o pozytywnym wyrażeniu przez nich zgody na gromadzenie i przechowywanie kopii ich dowodów
tożsamości. Trybunał wskazał, że do sądu odsyłającego należy dokonanie niezbędnych ustaleń w tym zakresie.
Ponadto, jako że nie wydaje się, aby zaznaczona klauzula dotycząca przetwarzania tych danych została
przedstawiona w formie, która wyraźnie odróżnia ją od innych warunków umownych, TS stwierdził, że do tego sądu
należy dokonanie oceny, czy w świetle powyższych rozważań podpisanie tych umów obejmujących wiele warunków
umownych można uznać za wyrażenie konkretnej zgody na gromadzenie i przechowywanie danych osobowych
w rozumieniu art. 2 lit. h) dyrektywy 95/46 i art. 4 pkt 11 RODO. Rozpatrywana klauzula umowna ogranicza się do
wskazania, bez żadnej innej wzmianki, że celem przechowywania kopii dowodów tożsamości jest identyfikacja.
Wobec tego TS stwierdził, że do sądu odsyłającego należy zbadanie, czy poinformowanie osób, których dane
dotyczą, spełniało wymogi art. 10 dyrektywy 95/46 i art. 13 RODO. W przepisach tych określono informacje, które
administrator danych musi przekazać osobie, której dane gromadzi, tak aby zapewnić jej rzetelne przetwarzanie



danych. Do sądu tego należy również dokonanie oceny w szczególności, czy badane postanowienia umowy mogły
wprowadzić daną osobę w błąd co do możliwości zawarcia umowy pomimo odmowy wyrażenia zgody na
przetwarzanie jej danych, w przypadku braku wyjaśnień w tej kwestii, a tym samym podważyć świadomy charakter
zgody wyrażonej poprzez złożenie podpisu pod tą umową.
Reasumując TS orzekł, że art. 2 lit. h) i art. 7 lit. a) dyrektywy 95/46, a także art. 4 pkt 11 i art. 6 ust. 1 lit. a)
RODO należy interpretować w ten sposób, iż to do administratora danych należy wykazanie, że osoba, której
dane dotyczą, poprzez czynne zachowanie wyraziła zgodę na przetwarzanie swych danych osobowych i że
uprzednio uzyskała ona dotyczące wszelkich okoliczności związanych z przetwarzaniem tych danych
informacje mające zrozumiałą i łatwo dostępną formę, wyrażone jasnym i prostym językiem oraz
umożliwiające tej osobie łatwe ustalenie konsekwencji jej zgody, w efekcie czego uzyskuje się gwarancję, że
zgoda ta została udzielona przy pełnej znajomości stanu rzeczy. Umowa o świadczenie usług
telekomunikacyjnych zawierająca klauzulę stwierdzającą, że osoba, której dane dotyczą, została
poinformowana o skopiowaniu i przechowywaniu kopii swego dokumentu tożsamości do celów identyfikacji
i wyraziła na to zgodę, nie pozwala wykazać, że osoba ta skutecznie wyraziła zgodę, w rozumieniu
wskazanych przepisów, na sporządzenie tej kopii i jej przechowywanie, gdy:
• okienko wyboru odnoszące się do tej klauzuli zostało zaznaczone przez administratora danych przed
podpisaniem umowy, lub gdy
• postanowienia tej umowy mogą wprowadzać osobę, której dane dotyczą, w błąd co do możliwości zawarcia
owej umowy pomimo odmowy udzielenia zgody na przetwarzanie danych, lub gdy
• ten administrator bezpodstawnie wpłynął na swobodne podjęcie decyzji o sprzeciwieniu się skopiowaniu
i przechowywaniu kopii dokumentu tożsamości, poprzez ustanowienie wymogu, aby w przypadku odmowy
udzielenia zgody osoba, której dane dotyczą, wypełniła dodatkowy formularz dokumentujący tę odmowę.

Komentarz
W niniejszym wyroku Trybunał szczegółowo wyjaśnił elementy pojęcia „zgody” w rozumieniu art. 4 pkt 11 RODO na
przetwarzanie danych osobowych. Interpretując ten przepis TS podtrzymał dotychczasowe stanowisko
przedstawione w wyroku w sprawie Planet49 (C-673/17). Analiza poszczególnych przesłanek zawartych w art. 4 pkt
11 RODO zawarta w niniejszym wyroku, opierała się na założeniu, że w tym przepisie została przewidziana wyraźnie
czynna zgoda. Zatem rozpatrywany przez Trybunał przypadek, w którym okienko wyboru odnoszące się do klauzuli
dotyczącej zgody na przetwarzanie danych osobowych zostało zaznaczone przez administratora danych przed
podpisaniem umowy, nie jest zgodny z tym przepisem RODO.
Trybunał uznał także, że w celu zapewnienia osobie, której dane dotyczą, rzeczywistej swobody wyboru
postanowienia umowne nie powinny wprowadzać tej osoby w błąd co do możliwości zawarcia umowy, nawet
w sytuacji jeśli odmawia ona wyrażenia zgody na przetwarzanie jej danych. W przypadku braku tego rodzaju
informacji, zdaniem TS, nie można uznać, że zgoda tej osoby na przetwarzanie jej danych osobowych została
wyrażona w sposób dobrowolny lub świadomy.
W niniejszym wyroku TS doprecyzował również zagadnienie ciężaru dowodu w sytuacji powstania wątpliwości, czy
osoba, której dane dotyczą, wyraziła zgodę na przetwarzanie danych osobowych. Trybunał stwierdził, że ciężar
dowodu w odniesieniu do istnienia ważnej zgody spoczywa na administratorze. Ponadto, ten administrator nie może
wymagać, aby dana osoba przez czynne zachowanie wyrażała odmowę na przetwarzanie jej danych osobowych.




Wyrok TS z 11.11.2020 r., Orange Romania, C-61/19