Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 9.1.2020 r. (I OSK 3525/18, 
) zaprezentował stanowisko,
zgodnie z którym obowiązki informacyjne ciążące na organie administracji nie mogą być utożsamiane
z obowiązkiem świadczenia pomocy prawnej, udzielania porad prawnych bądź instruowania stron o wyborze
optymalnego sposobu postępowania, co w konsekwencji czyniłoby z organu pełnomocnika strony.
Wyrokiem z 29.5.2018 r., III SA/Kr 509/18 WSA w Krakowie uchylił postanowienie Samorządowego Kolegium
Odwoławczego w Tarnowie (dalej: SKO) w przedmiocie stwierdzenia uchybienia terminu do wniesienia odwołania.
Stan faktyczny
Prezydent Miasta Tarnowa decyzją ze stycznia 2018 r. przyznał Skarżącemu dodatek mieszkaniowy (66,91 zł
miesięcznie) na okres od 1.1.2018 r. do 30.6.2018 r. Przedmiotowa decyzja, zawierająca prawidłowe pouczenie
o terminie wniesienia odwołania, została doręczona Skarżącemu 25.1.2018 r., o czym świadczy znajdujące się
w aktach sprawy zwrotne potwierdzenie odbioru przesyłki. Czternastodniowy termin do złożenia odwołania upłynął
8.2.2018 r. Tymczasem Skarżący wniósł odwołanie 28.3.2018 r., tj. po upływie terminu do dokonania tej czynności.
Z ww. rozstrzygnięciem nie zgodził się Skarżący i wniósł skargę do WSA w Krakowie, a w jej uzasadnieniu wskazał
na swój wiek (81 lat) i stan zdrowia (po przebytym udarze, trudności w poruszaniu się). Podkreślił również, że nie
został poinformowany o możliwości wystąpienia z wnioskiem o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania i -
z uwagi na utratę pamięci wynikającą z zaawansowanego wieku i stanu zdrowia - zwrócił się o przywrócenie ww.
terminu.
Z uzasadnienia WSA
WSA w Krakowie uwzględniając skargę podkreślił, że z formalnego punktu widzenia, ustalenia SKO co do daty
doręczenia decyzji organu I instancji oraz daty złożenia odwołania wskazywały bezspornie na uchybienie 14-
dniowego terminu do dokonania tej czynności.
Następnie WSA w Krakowie wskazał, że Skarżący nie zakwestionował ustaleń organu w powyższym zakresie ale
wskazał przyczyny uchybienia terminu, tj. podeszły wiek i zły stan zdrowia. Te okoliczności, zdaniem Sądu, zostały
zignorowane przez organ odwoławczy, który kontrolowane postępowanie przeprowadził w sposób formalny,
w oderwaniu od indywidualnych okoliczności, jakie zaistniały w niniejszej sprawie, z rażącym naruszeniem słusznego
interesu strony i z naruszeniem jednej z podstawowych zasad postępowania administracyjnego określonej w art. 9
ustawy z 14.6.1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j.: Dz.U. z 2020 r. poz. 256, dalej: KPA). Sąd
zwrócił uwagę, że wniosek o dodatek mieszkaniowy został odebrany przez pracownika socjalnego w miejscu
zamieszkania Skarżącego właśnie z uwagi na jego wiek i stan zdrowia. Te okoliczności, znane organowi z urzędu,
nakładały na niego obowiązek „czuwania”, aby Skarżący nie poniósł szkody z powodu nieznajomości prawa.
Niezależnie od powyższego Sąd zauważył, że Skarżący w skardze zawarł wniosek o przywrócenie terminu, do
którego rozpatrzenia właściwy jest organ administracyjny, tj. SKO. Wniosek ten powinien być rozpoznany w pierwszej
kolejności, a następnie w zależności od sposobu jego rozpoznania, organ rozpozna odwołanie Skarżącego, najpierw
pod względem formalnym, a ewentualnie potem – pod względem merytorycznym. W związku z tym, w ocenie Sądu,
mając na uwadze całokształt okoliczności faktycznych sprawy, a w szczególności fakt złożenia przez Skarżącego
formalnego wniosku o przywrócenie terminu do złożenia odwołania, należy stwierdzić, że organ odwoławczy wydając
zaskarżone postanowienie, uczynił to przedwcześnie i z naruszeniem przepisów KPA. W ustalonych i bezspornych
okolicznościach faktycznych i prawnych rozpatrywanej sprawy wskazujących na istnienie obiektywnych przeszkód
w dotrzymaniu terminu do złożenia odwołania, organ skupił się wyłącznie na zestawieniu dwóch dat, tj. daty
doręczenia Skarżącemu decyzji oraz daty złożenia odwołania. Tymczasem udokumentowana choroba jest
powszechnie w orzecznictwie uznawana za okoliczność usprawiedliwiającą niedochowanie terminu do
dokonania określonych czynności prawnych. Organ mając wiedzę o istnieniu tej okoliczności oraz o tym, że
Skarżący działał sam, bez profesjonalnego pełnomocnika, nie uwzględnił słusznego interesu Skarżącego przy
rozpatrywaniu jego sprawy i nie pouczył go o możliwości złożenia wniosku o przywrócenie terminu do złożenia
odwołania naruszając zasadę wyrażoną w art. 9 KPA.
Skarga kasacyjna
Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wniosło SKO zarzucając naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 145 §
1 pkt 1 lit. c ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j.: Dz.U. z 2019 r. poz.
2325, dalej: PostAdmU) w zw. z art. 9 KPA poprzez niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że w sprawie doszło do
rażącego naruszenia art. 9 KPA, podczas gdy - wbrew stanowisku Sądu - nie została naruszona zasada



informowania stron w postępowaniu administracyjnym. W uzasadnieniu wskazano, że obowiązki informacyjne
ciążące na organie nie mogą być utożsamiane z obowiązkiem świadczenia pomocy prawnej, udzielania porad
prawnych bądź instruowania stron o wyborze optymalnego sposobu postępowania. W ocenie SKO
interpretacja art. 9 KPA dokonana przez Sąd I instancji jest nieprawidłowa, bowiem prowadziłaby do tego, że w tego
typu sytuacji jak zaszła w niniejszej sprawie, organ stałby się swoistym „pełnomocnikiem” strony wskazującym stronie
prewencyjnie jakie zachowanie procesowe będzie dla niej w danej sytuacji optymalne. W oparciu o przedstawione
zarzuty SKO wniosło o uchylenie w całości wyroku WSA w Krakowie i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania.
Stanowisko NSA
NSA w pierwszej kolejności podkreślił, że art. 9 KPA istotnie nakłada na organy administracji państwowej obowiązek
informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw
i obowiązków oraz udzielania niezbędnych wyjaśnień i wskazówek w toku całego postępowania, tj. od wszczęcia do
jego zakończenia decyzją. Jednakże NSA wskazał, że obowiązki informacyjne ciążące na organie administracji
nie mogą być utożsamiane z obowiązkiem świadczenia pomocy prawnej, udzielania porad prawnych bądź
instruowania stron o wyborze optymalnego sposobu postępowania, co w konsekwencji czyniłoby z organu
pełnomocnika strony. Zasady ogólne, określone w KPA, mają wprawdzie chronić prawa strony w postępowaniu
administracyjnym, lecz nie zwalniają strony z dbałości o własne interesy i nie nakładają na organ obowiązku
instruowania strony o wyborze sposobu postępowania, czy też udzielania porad prawnych w każdym możliwym
aspekcie (wyrok NSA z 29.9.2017 r., I OSK 2518/16, 
). Tylko w razie wątpliwości co do charakteru czy intencji
pisma wnoszonego przez stronę organ obowiązany jest podjąć niezbędne kroki celem wyjaśnienia tych wątpliwości.
Takich obowiązków nie można - zdaniem NSA - wywieść również z zawartej w art. 8 § 1 KPA zasady pogłębiania
zaufania obywateli do władzy publicznej. Zadaniem organów administracji jest jedynie przekazanie stronie
niezbędnych informacji, na podstawie których strona będzie mogła dokonać wyboru i zdecydować o swoich
działaniach.
Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpatrywanej sprawy NSA wskazał, że decyzja orzekająca o przyznaniu
dodatku mieszkaniowego zawierała prawidłowe pouczenie o terminie i sposobie wniesienia od niej odwołania, przy
czym, na co zasadnie zwróciło uwagę SKO, w odwołaniu od ww. decyzji Skarżący nie złożył formalnego wniosku
o przywrócenie terminu. W treści pisma Skarżący nie odniósł się bowiem w żaden sposób do okoliczności wniesienia
odwołania z uchybieniem terminu. Pismo Skarżącego było jasne, czytelne i nie mogło budzić wątpliwości. Organ nie
był zatem zobowiązany do udzielania dodatkowych wskazówek w zakresie toczącego się postępowania. Również
z treści skargi nie wynika, aby Skarżący kwestionował prawidłowość ustaleń stanowiących podstawę wydanego
postanowienia w przedmiocie stwierdzenia uchybienia terminu do wniesienia odwołania. Stanowisko WSA
w Krakowie, że w takiej sytuacji organ powinien udzielić Skarżącemu dodatkowych wyjaśnień i porad,
a w konsekwencji umożliwić rozpoznanie odwołania nie znajduje oparcia w obowiązujących przepisach.
W ocenie NSA, wbrew stanowisku WSA w Krakowie, w toku całego postępowania nie została naruszona zasada
udzielania informacji, o której mowa w art. 9 KPA w sposób mający wpływ na wynik sprawy. Mając powyższe na
uwadze i uznając, że istota sprawy została dostatecznie wyjaśniona NSA, na podstawie art. 188 PostAdmU i art. 151
PostAdmU uchylił zaskarżony wyrok i oddalił skargę.

Komentarz
Analizowany wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego dotyczy zakresu obowiązku ciążącego na organie
administracji publicznej udzielania informacji stronom postępowania. NSA zaprezentował stanowisko, zgodnie
z którym organ administracji publicznej jest z jednej strony zobowiązany do udzielania stronie całokształtu informacji
związanej z załatwieniem danego rodzaju sprawy administracyjnej, w tym w szczególności o jej uprawnieniach
i obowiązkach wynikających z przepisów prawa procesowego, których realizacja będzie miała wpływ na wynik
sprawy, zaś z drugiej strony organ nie ma obowiązku (i nie powinien) udzielać stronie porad prawnych oraz
poszukiwać optymalnych i adekwatnych dla niej rozwiązań prawnych. Podobny pogląd jest prezentowany także
w innych orzeczeniach tak NSA (wyrok NSA z 27.7.2020 r., II OSK 511/20, 
), jak i wojewódzkich sądów
administracyjnych (wyrok WSA w Łodzi z 28.4.2020 r. II SA/Łd 6/20, 
).

Wyrok NSA z 9.1.2020 r., I OSK 3525/18