Mimo zawartego w art. 306a § 2 OrdPU kategorycznego sformułowania: „zaświadczenie wydaje się”, nie
można interpretować tego przepisu w ten sposób, że organ ma obowiązek wydać zaświadczenie w każdym
przypadku, gdy urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego wymaga przepis prawa
lub ubiega się o nie osoba ze względu na swój interes prawny.
WSA w Poznaniu wyrokiem z 14.10.2020 r., I SA/Po 434/20, 
 ze skargi S.R. na postanowienie Dyrektora Izby
Administracji Skarbowej w przedmiocie odmowy wydania zaświadczenia oddalił skargę.
Stan faktyczny
Skarżący zwrócił się do Naczelnika US m.in. o wydanie zaświadczenia o braku zaległości podatkowych.
Naczelnik US postanowieniem odmówił skarżącemu wydania zaświadczenia o żądanej treści.
Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie organ wskazał, że skarżący posiada zaległość podatkową z PIT-36 za 2014 r.
Skarżący posiada również zaległość w podatku VAT za wybrane miesiące 2011 r., 2013 r. i 2016 r.
Skarżący wniósł zażalenie na postanowienie Naczelnika i podniósł, że nie posiada żadnych zaległości podatkowych.
Cześć z nich wygasła w wyniku zapłaty część zaś w wyniku przedawnienia. Dyrektor Izby Administracji Skarbowej
utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie.
W ocenie Dyrektora organ I instancji nie badając kwestii interesu prawnego skarżącego do żądania wydania
zaświadczenia naruszył postanowienia art. 306a § 2 OrdPU. Stwierdzono również, że w żądaniu skarżącego wydania
zaświadczenia nie można dopatrzyć się jakiegokolwiek interesu prawnego.
Skarżący złożył skargę do WSA.
Stanowisko WSA w Poznaniu
Sąd uznał, że skarga jest bezzasadna.
WSA wskazał, że zgodnie z art. 306a § 1 OrdPU, organ podatkowy wydaje zaświadczenia na żądanie osoby
ubiegającej się o zaświadczenie. W świetle zaś art. 306a § 2 OrdPU, zaświadczenie wydaje się, jeżeli: urzędowego
potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego wymaga przepis prawa (pkt 1), osoba ubiega się
o zaświadczenie ze względu na swój interes prawny w urzędowym potwierdzeniu określonych faktów lub stanu
prawnego (pkt 2). W świetle art. 306a § 3 OrdPU, zaświadczenie potwierdza stan faktyczny lub prawny istniejący
w dniu jego wydania.
W doktrynie wskazuje się, że postępowanie dotyczące wydawania zaświadczeń, między innymi na gruncie OrdPU,
stanowi rodzaj uproszczonego i w znacznym stopniu odformalizowanego postępowania o charakterze
administracyjnym obowiązującego przy podejmowaniu czynności materialno-technicznych przez organy podatkowe,
które to czynności polegają na urzędowym potwierdzeniu stanu faktycznego lub prawnego.
Podobny pogląd prezentowany jest również w orzecznictwie sądów administracyjnych, gdzie akcentuje się fakt, że
organ bierze pod uwagę okoliczności wynikające z rejestrów, ewidencji i innych dostępnych mu danych.
W postanowieniu NSA z 6.5.2014 r., II FSK 760/14, 
 stwierdzono, że zaświadczenie stanowi urzędowe
oświadczenie tego, co jest organowi wiadome, w żadnym razie nie rozstrzyga sprawy. Z kolei w wyroku NSA
z 25.4.2017 r., II FSK 880/15, 
 wskazano, że charakter prawny zaświadczenia determinuje zakres
postępowania wyjaśniającego, jakie powinno toczyć się w tego rodzaju sprawach. W postępowaniu o wydanie
zaświadczenia organ nie jest uprawniony do dokonywania ocen prawnych w zakresie zgodności z przepisami prawa
tego, co w przedmiocie objętym żądaniem wynika z materiałów, na których opiera się organ, czy to, co w tym
materiale jest, winno było być właśnie takie. Ma jedynie obowiązek w oparciu o ten materiał ustalić, jak ów przedmiot
się przejawia w tym materiale, jaki jest w jego świetle. Nie można drogą zaświadczenia wywołać skutków
kształtujących stosunki prawne, tj. przyznać albo ograniczyć bądź pozbawić uprawnienia, albo też nałożyć, zdjąć lub
ograniczyć obowiązki. Z tego względu na postępowanie wyjaśniające poprzedzające wydanie, bądź odmowę
wydania zaświadczenia składają się czynności o charakterze materialno-technicznym. W ramach takiego
postępowania organ bada, jakiego rodzaju źródło może zawierać żądane dane, a także czy dane te dotyczą stanu





faktycznego bądź stanu prawnego, którego poświadczenia domaga się wnioskodawca. Postępowanie to sprowadza
się zatem do badania okoliczności wynikających z posiadanych przez organ ewidencji, rejestrów i innych danych.
Oceniając zatem charakter prawny zaświadczenia, należy podkreślić, że ma ono charakter materialno-technicznej
czynności urzędowej i sprowadza się do potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego, ale tylko takich,
o których informacje znajdują się w dyspozycji organu. Treść zaświadczenia nie może tworzyć nowej sytuacji prawnej
lub czegokolwiek rozstrzygać. Mimo zawartego w art. 306a § 2 OrdPU kategorycznego sformułowania:
„zaświadczenie wydaje się”, nie można interpretować tego przepisu w ten sposób, że organ ma obowiązek wydać
zaświadczenie w każdym przypadku, gdy urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego
wymaga przepis prawa lub ubiega się o nie osoba ze względu na swój interes prawny. Pełny sens temu przepisowi
nadaje dopiero art. 306b OrdPU, który określa warunki wydania zaświadczenia, jako posiadanie przez organ
w swoich zasobach informacji o faktach lub stanie prawnym mających być stwierdzonymi w zaświadczeniu. W tym
celu organ bierze pod uwagę okoliczności wynikające z rejestrów, ewidencji i innych dostępnych mu danych.
W niniejszej sprawie skarżący wnosząc o wydanie zaświadczenia nie wskazał przepisu wymagającego urzędowego
potwierdzenia braku zaległości podatkowych. Nie wykazano również interesu prawnego w urzędowym potwierdzeniu
wskazanego faktu. Kategoria interesu prawnego jest kategorią materialnoprawną i dlatego dla wykazania takiego
interesu należy wskazać przepis prawa materialnego zobowiązujący organ do wydania dokumentu lub uprawniający
wnioskującego do jego otrzymania (por. wyrok NSA z 22.2.2007 r., I OSK 560/06, 
). Interes prawny podmiotu
przejawia się tym, że wnosi on żądanie we własnym imieniu i ma roszczenie (o przyznanie uprawnienia lub
zwolnienie z nałożonego obowiązku) wynikające z konkretnego przepisu prawa materialnego. Od tak pojmowanego
interesu prawnego, należy odróżnić interes faktyczny, to jest sytuację, w której dany podmiot (osoba) jest wprawdzie
bezpośrednio zainteresowana wydaniem zaświadczenia, nie może jednak tego zainteresowania poprzeć przepisami
prawa, mającymi stanowić podstawę skierowanego żądania w zakresie podjęcia stosownych czynności przez organ
administracji (zob. wyrok NSA z 17.3.2010 r., II FSK 1854/08, 
).
Niezbędne postępowanie wyjaśniające odnosić się może do zbadania okoliczności wynikających z posiadanych
przez organ ewidencji, rejestrów i innych danych, czy też wyjaśnienia, czy dane te odnoszą się do osoby
wnioskodawcy, faktów, stanu prawnego, którego poświadczenia domaga się wnioskodawca, a także ustalenia,
jakiego rodzaju ewidencje i rejestry mogą zawierać żądane dane i ewentualnych dysponentów tych danych.
Przedmiotowe postępowanie wyjaśniające nie może natomiast być substytutem danych wynikających
z prowadzonych przez właściwy organ ewidencji rejestrów bądź innych danych znajdujących się w jego posiadaniu
(por. wyrok NSA z 25.10.2000 r., V SA 760/00, 
).
Sąd za prawidłowe uznał stanowisko Dyrektora głoszące, że w postępowaniu w sprawie wydania zaświadczenia nie
jest dopuszczalne badanie poprawności prowadzonych postępowań egzekucyjnych, w tym dokonanych komornikowi
wpłat, czy tym bardziej badanie przedawnienia zaległości podatkowych.

Komentarz
Orzeczenie dotyczy problemy znanego w doktrynie i w orzecznictwie. Wyrok przywołuje liczne i ugruntowane już
poglądy w tym zakresie. Po raz kolejny także wskazano czemu ma służyć zaświadczenie i konieczność istnienia
interesu prawnego w jego uzyskaniu. Celem wydania zaświadczenia organ może przeprowadzić postępowanie
wyjaśniające w niezbędnym zakresie, ale nie może przy tym tworzyć nowego stanu faktycznego, prawnego ani
dokonywać jego oceny prawnej.
Orzeczenie ma znaczenia nie tylko dla zaświadczeń wydawanych na podstawie OrdPU, ale także na podstawie KPA.




Wyrok WSA w Poznaniu z 14.10.2020 r., I SA/Po 434/20,