Przedłużenie ważności dokumentu pobytowego
Kategoria: Prawo administracyjne
Tematyka: dokument pobytowy, cudzoziemiec, System Informacyjny Schengen, Trybunał Sprawiedliwości UE, tożsamość, łączenie rodzin, państwo członkowskie, ważne powody, migracja, interpretacja przepisów Schengen
Państwo członkowskie rozważa wydanie dokumentu pobytowego cudzoziemcowi, z wpisem w Systemie Informacyjnym Schengen, tylko z 'ważnych powodów'. Trybunał Europejski wskazał, że takim powodem mogą być względy związane z łączeniem rodziny, nawet bez pewnego ustalenia tożsamości obywatela. Przykładem jest sytuacja A, obywatela gambijskiego, który wnioskował o przedłużenie ważności dokumentu pobytowego w Szwecji, ale został zatrzymany w Norwegii z kilkoma tożsamościami i wpisany do SIS. Szwedzki urząd migracyjny odrzucił jego wniosek, co skutkowało skargą i pytaniem prejudycjalnym dotyczącym interpretacji przepisów Schengen. Trybunał zdecydował, że państwo członkowskie może wydać dokument, przedłużyć lub odnowić go dla łączenia rodzin, nawet gdy tożsamość cudzoziemca nie jest pewna, pod warunkiem istnienia 'ważnych powodów'.
Państwo członkowskie, które rozważa wydanie dokumentu pobytowego cudzoziemcowi, wobec którego został dokonany wpis w Systemie Informacyjnym Schengen, może wydać ten dokument jedynie z „ważnych powodów” w rozumieniu art. 25 ust. 1 KWUS. Zdaniem Trybunału takim ważnym powodem mogą być względy związane z łączeniem rodziny, nawet jeśli tożsamości danego obywatela państwa trzeciego nie można ustalić w sposób pewny za pomocą ważnego dokumentu podróży. Stan faktyczny W 2013 r. A (obywatel gambijski) uzyskał od władz szwedzkich czasowy dokument pobytowy w celu dołączenia do swojej żony, będącej obywatelką szwedzką. Przed wjazdem na terytorium Szwecji A złożył wniosek o wydanie dokumentu pobytowego i udowodnił swoją tożsamość poprzez okazanie paszportu państwa pochodzenia. W 2015 r. A złożył do urzędu ds. migracji wniosek o przedłużenie ważności tego dokumentu. Szwedzki urząd uzyskał informacje od norweskich organów, zgodnie z którymi A został zatrzymany w Norwegii, ponieważ używał on kilku przybranych tożsamości. Ponadto A, pod jedną z tych tożsamości, został skazany w Norwegii na karę pozbawienia wolności za posiadanie i sprzedaż środków odurzających i definitywnie wydalony z terytorium tego państwa, a także dokonano wobec niego wpisu do Systemu Informacyjny Schengen (SIS) do celów odmowy wjazdu na obszar Schengen. Co więcej, A i jego żona są rozwiedzeni i nie posiadają wspólnych dzieci. A żyje obecnie w konkubinacie z obywatelką norweską, z którą ma dwoje małoletnich dzieci, posiadających również obywatelstwo norweskie. Szwedzki urząd ds. migracji oddalił złożony przez A wniosek o przedłużenie ważności tymczasowego dokumentu pobytowego w szczególności z tego powodu, że nie dało się ustalić jego tożsamości. A wniósł skargę na tę decyzję. Pytanie prejudycjalne Czy postanowienia Konwencji wykonawczej do Układu z Schengen z 14.6.1985 r. między rządami państw Unii Gospodarczej Beneluksu, Republiki Federalnej Niemiec i Republiki Francuskiej w sprawie stopniowego znoszenia kontroli na wspólnych granicach (Dz.Urz. UE L z 2000 r. Nr 239, s. 19 ze zm.; dalej: KWUS) lub przepisy rozporządzenia (UE) Nr 2016/399 Parlamentu Europejskiego i Rady z 9.3.2016 r. w sprawie unijnego KGS zasad regulujących przepływ osób przez granice (KGS granicznego Schengen) (Dz.Urz. UE L z 2016 r. Nr 77, s. 1; dalej: KGS) należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie uregulowaniu państwa członkowskiego, które zezwala na wydanie, przedłużenie ważności lub odnowienie dokumentu pobytowego w celu łączenia rodzin, wnioskowanego na terytorium tego państwa członkowskiego przez obywatela państwa trzeciego, wobec którego dokonano wpisu do SIS do celów odmowy wjazdu na obszar Schengen i którego tożsamości nie dało się ustalić za pomocą ważnego dokumentu podróży? Stanowisko TSUE W art. 25 ust. 1 ak. 1 KWUS przewiduje, że państwo członkowskie, które ma podjąć decyzję, czy wydać dokument pobytowy, powinno regularnie dokonywać sprawdzeń w SIS i w przypadku gdy w odniesieniu do wnioskodawcy dokonano wpisu do celów odmowy wjazdu na obszar Schengen, to państwo może mu wydać taki dokument jedynie z ważnych powodów, w szczególności z przyczyn humanitarnych lub z uwagi na zobowiązania międzynarodowe. Z akapitu drugiego tego postanowienia wynika, że w przypadku wydania dokumentu pobytowego państwo członkowskie, które dokonało wpisu w SIS, wycofuje go, lecz może wpisać wnioskodawcę do krajowego wykazu wpisów do celów odmowy wjazdu. Trybunał wskazał, że te postanowienia mają na celu zapobieganie sytuacjom, w których obywatelowi państwa trzeciego, który został wpisany do SIS do celów odmowy wjazdu na obszar Schengen, wydano by dokument pobytowy (wyrok TSUE z 16.1.2018 r., E, C-240/17, EU:C:2018:8, pkt 38). Trybunał wskazał, że postanowienia art. 25 ust. 1 KWUS nie określają warunków prawnych, jakie musi spełnić taki obywatel, aby wjechać i przebywać na obszarze Schengen, w tym, jeśli chodzi o ustalenia jego tożsamości. Państwo członkowskie, w którym obywatel ten złożył taki wniosek, zachowuje bowiem, po wzięciu pod uwagę interesów państwa członkowskiego dokonującego wpisu, możliwość wydania wspomnianemu obywatelowi dokumentu pobytowego wyłącznie z „ważnych powodów”. Z treści art. 25 ust. 1 KWUS wynika, że ma ono na celu ograniczenie powodów, dla których państwo członkowskie może wydać obywatelowi państwa trzeciego, który został wpisany do SIS do celów odmowy wjazdu na obszar Schengen, jedynie do „ważnych powodów” oraz że wśród nich wymienione są wyraźnie „przyczyny humanitarne lub wynikające ze zobowiązań międzynarodowych”. Jednakże w ocenie TSUE nie wynika z tego, że te dwa powody są ograniczające. Skoro bowiem wymienienie tych powodów zostało poprzedzone wyrażeniem „w szczególności”, to zdaniem TSUE nie ma ono charakteru wyczerpującego. Rzecznik generalny stwierdził w pkt 66 opinii, że powody związane z poszanowaniem praw podstawowych danego obywatela państwa trzeciego, w szczególności prawa do poszanowania życia rodzinnego i praw dziecka – określonych w art. 7 i 24 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (2012/C 326/02) z 26.10.2012 r. (Dz.Urz. UE C z 2012 r. Nr 326, s. 391; dalej: KPP) – których przestrzeganie jest obowiązkiem państw członkowskich przy wykonywaniu KWUS, będącego integralną częścią prawa Unii na mocy Protokołu (Nr 19) w sprawie dorobku Schengen włączonego w ramy Unii Europejskiej, stanowiącego załącznik do traktatów (Dz.Urz. UE C z 2010 r., Nr 83, s. 290), mogą być objęte pojęciem „ważnych powodów” w rozumieniu tego postanowienia. Z powyższego zdaniem TSUE wynika, że art. 25 ust. 1 KWUS nie należy interpretować w ten sposób, że pozbawia on państwa członkowskie możliwości wydania dokumentu pobytowego ze względów związanych z łączeniem rodziny z tego tylko powodu, iż tożsamości danego obywatela państwa trzeciego nie można ustalić w sposób pewny za pomocą ważnego dokumentu podróży. Trybunał stwierdził, że właściwy organ krajowy powinien dokonać sprawdzenia w SIS przed przedłużeniem ważności lub odnowieniem dokumentu pobytowego, a w przypadku gdy wnioskodawca został wpisany do tego systemu do celów odmowy wjazdu na obszar Schengen, organ ten powinien zasięgnąć opinii państwa członkowskiego, które dokonało wpisu, i wziąć pod uwagę jego interesy, przy czym ważność takiego dokumentu pobytowego może zostać przedłużona lub może on zostać odnowiony jedynie z „ważnych powodów” w rozumieniu art. 25 ust. 1 KWUS. Z kolei właściwy organ państwa członkowskiego, które dokonało wpisu, ma obowiązek, zgodnie z zasadą lojalnej współpracy wyrażoną w art. 4 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej z 7.7.1992 r. (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864[30]; dalej: TUE), zająć stanowisko w przedmiocie wydania, przedłużenia ważności lub odnowienia dokumentu pobytowego danego obywatela państwa trzeciego w rozsądnym terminie dostosowanym do danego przypadku, tak by pozostawić temu organowi czas niezbędny do zgromadzenia właściwych informacji (wyrok E, pkt 53). Reasumując TSUE orzekł, że art. 25 ust. 1 KWUS należy interpretować w ten sposób, że nie stoi on na przeszkodzie uregulowaniu państwa członkowskiego, które zezwala na wydanie, odnowienie lub przedłużenie ważności dokumentu pobytowego w celu łączenia rodzin, wnioskowanego na terytorium tego państwa członkowskiego przez obywatela państwa trzeciego, wobec którego dokonano wpisu do celów odmowy wjazdu na obszar Schengen i którego tożsamości nie dało się ustalić za pomocą ważnego dokumentu podróży. Jednakże pod warunkiem, że interesy państwa członkowskiego, które dokonało wpisu i którego opinii uprzednio zasięgnięto, zostały wzięte pod uwagę oraz jeżeli dokument pobytowy został wydany, odnowiony lub jego ważność została przedłużona jedynie z „ważnych powodów” w rozumieniu tego postanowienia. Natomiast KGS, a w szczególności jego art. 6 ust. 1 lit. a), należy interpretować w ten sposób, że nie ma on zastosowania do obywatela państwa trzeciego znajdującego się w takiej sytuacji. Komentarz Niniejszy wyrok dotyczy bardzo ważnej w praktyce kwestii, a mianowicie wykładni właściwych przepisów prawa Unii w odniesieniu do standardu dowodu wymaganego w celu wykazania tożsamości przez obywatela państwa trzeciego, który składa na terytorium państwa członkowskiego, na którym zamieszkuje, wniosek o przedłużenie ważności dokumentu pobytowego. Przede wszystkim Trybunał uznał, że mechanizm zasięgnięcia uprzedniej opinii, przewidziany w art. 25 ust. 1 KWUS, nie powoduje automatycznego odrzucenia wniosku o wydanie dokumentu pobytowego złożonego przez obywatela państwa trzeciego, który został wpisany do SIS do celów odmowy wjazdu na obszar Schengen. Powyższe stanowisko Trybunał szczegółowo uzasadnił w niniejszym wyroku dokonując wykładni językowej tego przepisu. W ocenie TSUE państwa członkowskie mogą określić również inne „ważne powody”, niż te które zostały wymienione w art. 25 ust. 1 KWUS. Trybunał stwierdził, że państwa członkowskie mogą w tym zakresie dokonać szerokiej wykładni warunków, od jakich dane państwo może uzależnić wydanie i, w szczególności, przedłużenie ważności dokumentu pobytowego, o którego wydanie ubiega się obywatel państwa trzeciego w celu łączenia rodzin. Zdaniem TS art. 25 ust. 1 KWUS należy interpretować w ten sposób, że znajduje on zastosowanie nie tylko do wniosku o wydanie dokumentu pobytowego, lecz również do wniosku o przedłużenie ważności lub odnowienie takiego dokumentu, złożonego przez obywatela państwa trzeciego znajdującego się już na terytorium danego państwa członkowskiego. Wyrok TS z 4.3.2021 r., C-93/19, Migrationsverket,
Wyrok Trybunału dotyczy wykładni przepisów Schengen odnoszących się do tożsamości obywateli państw trzecich składających wnioski o dokumenty pobytowe. TSUE uznał, że państwa członkowskie mają elastyczność w interpretowaniu 'ważnych powodów' wymaganych do wydania lub przedłużenia dokumentów, uwzględniając interesy państwa dokonującego wpisu do SIS. Wyrok ten ma istotne znaczenie dla praktyki administracyjnej w obszarze migracji i łączenia rodzin w kontekście przepisów Schengen.