Wysokość podatku od nieruchomości określona dla osoby prowadzącej działalność gospodarczą powinna zależeć od sposobu użytkowania gruntu
Kategoria: Prawo administracyjne
Tematyka: podatek od nieruchomości, działalność gospodarcza, Trybunał Konstytucyjny, konstytucja, własność, opodatkowanie, przedsiębiorca, stawka podatku, związanie gruntu
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego dotyczący wysokości podatku od nieruchomości dla osób prowadzących działalność gospodarczą. Wartość podatku powinna zależeć od faktycznego związku nieruchomości z działalnością gospodarczą, a nie tylko od posiadania przez przedsiębiorcę. Sprawa dotyczy opodatkowania nieruchomości jako gruntów związanych z działalnością gospodarczą, nawet gdy nie są one wykorzystywane w tej działalności.
Art. 1a ust. 1 pkt 3 ustawy z 12.1.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1170; dalej: PodLokU) rozumiany w ten sposób, że o związaniu gruntu, budynku lub budowli z prowadzeniem działalności gospodarczej decyduje wyłącznie posiadanie gruntu, budynku lub budowli przez przedsiębiorcę lub inny podmiot prowadzący działalność gospodarczą, jest niezgodny z art. 64 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 i art. 84 Konstytucji RP – uznał Trybunał Konstytucyjny. A.B. nabył kilka zabudowanych działek, sklasyfikowanych w ewidencji gruntów i budynków jako tereny przemysłowe. Zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, podstawowym przeznaczeniem terenu, w obrębie którego znajdują się te nieruchomości, jest zabudowa produkcyjno-techniczna. Burmistrz Miasta i Gminy N. ustalił wysokość zobowiązania podatkowego w podatku od nieruchomości według stawek właściwych dla gruntów, budynków i budowli związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. A.B. wniósł odwołanie dowodząc, że posiada te nieruchomości jako osoba fizyczna w ramach majątku osobistego, a nie jako przedsiębiorca. Działalność gospodarcza prowadzona przez niego nie jest i nigdy nie była realizowana na terenie tych nieruchomości, zaś zakres i charakter świadczonych usług powoduje, że nie było konieczne, czy racjonalnie potrzebne, wykorzystywanie nieruchomości w celach związanych z tą działalnością, ponieważ opiera się ona na jego zdolnościach osobistych, a nie na wykorzystaniu jego majątku. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję wskazując, że skoro nieruchomości potencjalnie mogą służyć A.B. w działalności gospodarczej, to należy je opodatkować w wyższej stawce, zaś okoliczność, iż aktualnie nie są wykorzystywane w ramach przedsiębiorstwa nie ma wpływu na wymiar podatku. W ocenie organu jedynym kryterium uzasadniającym opodatkowanie osób fizycznych w stawce jak przedsiębiorców jest wpis do ewidencji działalności gospodarczej. Wojewódzki Sąd Administracyjny w K. i Naczelny Sąd Administracyjny uznały stanowisko organów za zasadne wskazując, że skoro istnieje realna możliwość wykorzystywania nieruchomości w ramach działalności gospodarczej, to należy takie nieruchomości opodatkować według wyższej stawki. A.B. w skardze konstytucyjnej wniósł o stwierdzenie, że art. la ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. a) i art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. b) PodLokU, w brzmieniu obowiązującym do 1.1.2016 r., w zakresie, w jakim uzależnia zakwalifikowanie gruntów, budynków i budowli podlegających opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości do kategorii gruntów, budynków i budowli związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej (co skutkuje obowiązkiem zapłaty podatku od nieruchomości w wyższej stawce) wyłącznie od faktu prowadzenia przez osobę fizyczną (będącą właścicielem nieruchomości) działalności gospodarczej, a niezależnie od tego czy grunty, budynki i budowle faktycznie są związane z prowadzeniem działalności gospodarczej przez osobę fizyczną, są niezgodne z art. 64 ust. 1 i 3 w zw. z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 84 i art. 217 Konstytucji RP. W ocenie A.B. zaskarżone przepisy PodLokU naruszają przepisy ustawy zasadniczej ponieważ stanowią nieuprawnioną ingerencję w konstytucyjnie chronione prawo własności. Nakładają na osobę fizyczną podatek od nieruchomości o charakterze sankcyjnym, tylko z tego tytułu, że będąc właścicielem nieruchomości jednocześnie prowadzi ona działalność gospodarczą pomimo, iż nieruchomości te nie są faktycznie związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. Skarżący twierdził, że zakwestionowane przepisy PodLokU są niezgodne z zasadami prawidłowej legislacji, ich niepoprawne, niejasne i nieprecyzyjne sformułowanie powoduje niepewność podatników co do ich praw i obowiązków. Na gruncie PodLokU, pojawiają różne rozstrzygnięcia w tożsamych stanach faktycznych, w efekcie czego część z podatników - osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą uiszcza podatek od nieruchomości jak za grunty pozostałe, a część jak za grunty związane z działalnością gospodarczą. Trybunał Konstytucyjny jednogłośnie uznał, że przedsiębiorcy nie mogą być obciążani wyższą stawką podatku jedynie z powodu posiadania nieruchomości, które w rzeczywistości nie służą im do prowadzenia działalności gospodarczej. Literalne brzmienie art. 1a ust. 1 pkt 3 PodLokU uzależnia opodatkowanie podatkiem od nieruchomości w wyższej stawce, wyłącznie od posiadania gruntu, budynku lub budowli przez przedsiębiorcę lub inny podmiot prowadzący działalność gospodarczą, nie uwzględniając przy tym tego czy dana nieruchomość jest faktycznie lub może potencjalnie być wykorzystywana na potrzeby prowadzenia działalności gospodarczej. Jak podkreślono osoby fizyczne na gruncie podatku od nieruchomości występują w dwojakim charakterze - jako przedsiębiorcy i osoby fizyczne. W ocenie Trybunału opodatkowanie wyższą stawką podatku od nieruchomości gruntów lub budynków niewykorzystywanych i niemogących być potencjalnie wykorzystywanymi do prowadzenia działalności gospodarczej wyłącznie ze względu na posiadanie ich przez przedsiębiorcę lub inny podmiot prowadzący działalność gospodarczą jest niezgodne z art. 64 ust. 1, art. 31 ust. 3 oraz art. 84 Konstytucji RP. Zastosowane w art. 1a ust. 1 pkt 3 PodLokU kryterium „posiadania gruntu przez przedsiębiorcę” nie realizuje wyłącznie celu fiskalnego, przez co prowadzi do nieuzasadnionego konstytucyjnie naruszenia prawa do własności. Jednocześnie Trybunał uznał, że zaskarżonej regulacji nie można uzasadnić ochroną interesu publicznego, nieproporcjonalność ingerencji w konstytucyjne prawo własności wynika z braku precyzyjnych kryteriów, poza samym posiadaniem nieruchomości przez przedsiębiorcę, pozwalających ustalić występowanie faktycznego lub potencjalnego związku gruntu lub budynku z prowadzeniem działalności gospodarczej. Wyrok TK z 24.2.2021 r., SK 39/19,
Trybunał Konstytucyjny uznał, że opodatkowanie nieruchomości według wyższej stawki tylko ze względu na posiadanie przez przedsiębiorcę jest niezgodne z konstytucją. Kryterium posiadania gruntu przez przedsiębiorcę nie uwzględnia faktycznego lub potencjalnego związku z działalnością gospodarczą, co narusza prawo własności. Decyzja ma istotne znaczenie dla podatników i stabilności prawa podatkowego.