Sejm 17.3.2021 r. przyjął ustawę o zmianie ustawy o pomocy społecznej. Wprowadza ona do ustawy
z 12.3.2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1876 ze zm., dalej: PomSpołU), szereg zmian
mających na celu zwiększenie zatrudnienia w placówkach pomocy społecznej i poprawę warunków pracy
pracowników opieki społecznej. Cały sektor pomocy społecznej w Polsce od dawna boryka się z ogromnymi
brakami kadrowymi i trudnymi warunkami pracy. Zdecydowano się więc ułatwić dostęp do zatrudnienia na
stanowisku pracownika pomocy społecznej poprzez obniżenie wymagań co do posiadanego wykształcenia.
Jak pokazuje praktyka, posiadanie odpowiedniego wykształcenia lub jego brak, nie zawsze przekłada się na
poziom usług świadczonych przez pracowników pomocy społecznej. Często ważniejsze bywa doświadczenie
w pracy ze specyficznymi podopiecznymi. Nowelizacja PomSpołU wprowadza szereg istotnych zmian w tym
zakresie.
• Celem zmian w PomSpołU jest rozszerzenie grona osób mogących ubiegać się o pracę w charakterze opiekuna.
• Zmianie uległy zasady ubiegania się o certyfikat superwizora pracy socjalnej.
Wymogi dotyczące wykształcenia
Art. 48a PomSpołU zawiera wymogi dotyczące wykształcenia opiekunów wykonujących czynności w zakresie usług
świadczonych w schronisku dla osób bezdomnych, w schronisku dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi,
noclegowni czy ogrzewalni. Nowelizacja tego przepisu rozszerza zakres osób mogących ubiegać się o pracę
w charakterze opiekuna poprzez zmniejszenie wymogu wykształcenia. Zadbano przy tym o poziom świadczenia
usług poprzez dodanie obowiązku posiadania doświadczenia w pracy z osobami bezdomnymi dla osób
posiadających wykształcenie zasadnicze branżowe lub zasadnicze zawodowe.
Opiekunami mogą zostać osoby z wykształceniem zasadniczym branżowym lub zasadniczym zawodowym,
posiadające co najmniej roczne doświadczenie w pracy z osobami bezdomnymi oraz ukończonym szkoleniem
z zakresu udzielania pierwszej pomocy lub osoby z wykształceniem co najmniej średnim lub średnim branżowym
oraz ukończonym szkoleniem z zakresu udzielenia pierwszej pomocy.
Wyjątek stanowią wymogi wobec opiekunów zatrudnionych w schroniskach dla osób bezdomnych z usługami
opiekuńczymi - muszą oni posiadać oni co najmniej roczne, udokumentowane doświadczenie zawodowe, polegające
na świadczeniu usług opiekuńczych osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku,
niezależnie od posiadanego poziomu wykształcenia.
Zgodnie z wprowadzonymi do art. 68a pkt 4 i 5 PomSpołU zmianami opieka w placówce zapewniającej całodobową
opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku polega na świadczeniu przez
całą dobę usług opiekuńczych zapewniających udzielanie pomocy w podstawowych czynnościach życiowych,
pielęgnację, w tym pielęgnację w czasie choroby, opiekę higieniczną, niezbędną pomoc w załatwianiu spraw
osobistych, oraz kontakty z otoczeniem powinna być wykonywana przez osoby posiadające kwalifikacje niezbędne
do wykonywania zawodu lekarza, pielęgniarki, położnej, ratownika medycznego, opiekuna w domu pomocy
społecznej, opiekuna osoby starszej, asystenta osoby niepełnosprawnej, opiekunki środowiskowej, opiekuna
medycznego albo osoby posiadające udokumentowane co najmniej 2-letnie doświadczenie zawodowe polegające na
świadczeniu usług opiekuńczych osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku
oraz ukończone szkolenie z zakresu udzielania pierwszej pomocy. Ponadto, osoby te powinny świadczyć pracę na
podstawie umowy o pracę lub innej umowy.
Poszerzeniu uległ katalog możliwości uzyskania uprawnień w zawodzie pracownika socjalnego poprzez możliwość
zdobycia kwalifikacji w ramach ukończenia studiów podyplomowych z zakresu metodyki i metodologii pracy socjalnej,
w szkole realizującej studia na kierunku praca socjalna lub po ukończeniu studiów na kierunkach pedagogika,
pedagogika specjalna, politologia, polityka społeczna, psychologia, socjologia czy nauki o rodzinie.
Zmienione przepisy gwarantują pracownikowi socjalnemu pierwszeństwo przy wykonywaniu swoich zadań
w urzędach, instytucjach, podmiotach wykonujących działalność leczniczą i innych placówkach. Przy czym organy
i instytucje administracji publicznej, podmioty wykonujące działalność leczniczą i organizacje pozarządowe są
obowiązane do udzielania pracownikowi socjalnemu pomocy w wykonywaniu jego zadań (art. 121 ust 1 i 1a
PomSpołU).





Co ważne, pracownikowi socjalnemu zatrudnionemu w ośrodku pomocy społecznej, centrum usług społecznych lub
w powiatowym centrum pomocy rodzinie przysługuje pomoc psychologiczna w przypadku wystąpienia sytuacji
bezpośrednio zagrażających jego życiu lub zdrowiu w związku z wykonywanymi czynnościami służbowymi (art. 121
ust. 2a PomSpołU).
Pracownikom socjalnym zatrudnionym w ośrodku pomocy społecznej, centrum usług społecznych lub w powiatowym
centrum pomocy rodzinie zapewniono prawo do szkoleń podnoszących poziom bezpieczeństwa osobistego podczas
wykonywania czynności zawodowych. Szkolenia przeprowadza pracodawca co najmniej raz na 2 lata.
Z miany objęły także przepisy o urlopach i dodatkach do wynagrodzenia pracowników socjalnych. Pracownikowi
socjalnemu zatrudnionemu w ośrodku pomocy społecznej, centrum usług społecznych lub w powiatowym centrum
pomocy rodzinie, do którego obowiązków należy praca socjalna lub przeprowadzanie rodzinnych wywiadów
środowiskowych, jeżeli przepracował nieprzerwanie i faktycznie co najmniej 3 lata, przysługuje raz na dwa lata
dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych. Natomiast dwuletni okres uprawniający do kolejnego
urlopu liczony będzie od dnia następującego po dniu wykorzystania w całości poprzedniego urlopu.
Zgodnie z art. 121 ust. 3a i ust. 3aa PomSpołU pracownikowi socjalnemu zatrudnionemu w pełnym wymiarze czasu
pracy w samorządowych jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej, świadczącemu pracę socjalną lub
przeprowadzającemu rodzinne wywiady środowiskowe poza siedzibą jednostki, przysługuje wypłacany co miesiąc
dodatek do wynagrodzenia w wysokości 400 zł. (podwyżka z 250 zł.). Co ciekawe, dodatek ten nie powinien być
uwzględniany przy obliczaniu wysokości wynagrodzenia pracownika zgodnie z art. 6 ust. 4 ustawy z 10.10.2002 r.
o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2207).
Superwizorzy
Zmiany objęły także zakres wymagań związanych z wykształceniem osób, które chcą ubiegać się o certyfikat
superwizora pracy socjalnej. Zgodnie ze zmienionym przepisem art. 121a ust. 5 PomSpołU warunkiem przystąpienia
do szkolenia dla superwizorów pracy socjalnej jest złożenie wniosku o dopuszczenie do szkolenia dla superwizorów
pracy socjalnej. Trzeba również wykazać się posiadaniem wykształcenia uprawniającego do wykonywania zawodu
pracownika socjalnego oraz tytułu zawodowego magistra uzyskanego po ukończeniu studiów na jednym z kierunków
lub w zakresie: pedagogika, pedagogika specjalna, politologia, politologia i nauki społeczne, polityka społeczna,
praca socjalna, psychologia, socjologia, nauki o rodzinie lub posiadaniem decyzji o uznaniu kwalifikacji w zawodzie
regulowanym pracownika socjalnego na podstawie przepisów ustawy z dnia 22.12.2015 r. o zasadach uznawania
kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 220 ze zm.)
oraz co najmniej 5-letnim stażem w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej. Można też wykazać się
udokumentowanym doświadczeniem w przeprowadzeniu co najmniej 500 godzin szkoleń dla pracowników
socjalnych z zakresu umiejętności interpersonalnych i społecznych, metodyki pracy socjalnej, diagnozy socjalnej,
warsztatu pracy pracownika socjalnego lub aksjologii pracy socjalnej w okresie ostatnich 5 lat przed złożeniem
wniosku o dopuszczeniu do szkolenia dla superwizorów pracy socjalnej.