Prokurent samoistny reprezentuje spółkę z o.o. nieposiadającą zarządu
Kategoria: Prawo administracyjne
Tematyka: prokurent, samoistny, spółka z o.o., zarząd, postępowanie egzekucyjne, WSA Opolu, reprezentacja, zawieszenie postępowania, prokura, zdolność prawna, zdolność procesowa, rozstrzygnięcie, nadużycie prawa
W publikacji omawiającej sytuację spółki z o.o. bez zarządu, lecz reprezentowanej przez prokurenta, WSA w Opolu analizuje kwestię zawieszenia postępowania egzekucyjnego. W toku postępowania ujawniono brak zarządu spółki, co nie uniemożliwia działania spółki, gdyż prokurent jest uprawniony do reprezentowania jej interesów. Istota sporu dotyczyła możliwości zawieszenia postępowania egzekucyjnego w przypadku braku zarządu. WSA wskazał, że mimo braku zarządu, spółka nadal ma zdolność prawną i procesową dzięki prokurencie.
W ocenie WSA w Opolu w sytuacji, gdy spółka z o.o. nie ma obsadzonego zarządu, ale reprezentuje ją prokurent samoistny, nie można mówić o braku, który uniemożliwiałby działanie Spółki w postępowaniu egzekucyjnym, a tym samym o zaistnieniu przesłanki obligatoryjnego zawieszenia tego postępowania w postaci utraty przez zobowiązanego zdolności do czynności prawnych i braku jego przedstawiciela ustawowego (wyrok WSA w Opolu z 30.12.2020 r., I SA/Op 312/20, ). Stan faktyczny WSA w Opolu wskazał, że ze stanu sprawy wynika, iż Naczelnik Urzędu Skarbowego w Krapkowicach prowadzi wobec Skarżącej postępowanie egzekucyjne z nieruchomości. W toku tego postępowania ujawniona została okoliczność, że w 2019 r. zmarł prezes zarządu Spółki – J. C., a w jego miejsce został powołany nowy prezes Spółki w osobie A. D., który jednak 21.8.2019 r. złożył rezygnację z pełnienia funkcji członka zarządu i jednocześnie prezesa zarządu Spółki. Rezygnacja została złożona na Zgromadzeniu Wspólników Spółki, które uchwałą podjętą 28.08.2019 r. przyjęło rezygnację. Rezygnacja ta stała się skuteczna dnia następnego. Do sądu rejestrowego złożony został wniosek o wykreślenie A. D. z funkcji prezesa zarządu Spółki, przy czym wniosek ten – do czasu wydania zaskarżonego postanowienia - nie został prawomocnie przez sąd rejestrowy rozpoznany. Jednocześnie jednak z danych zawartych w KRS wynika, że 13.11.2019 r. dokonano wpisu prokurenta samoistnego w osobie R. B. Ze zgromadzonej w sprawie dokumentacji nie wynika, aby prokura ta została odwołana lub wygasła. Istota sporu Na tle powyższego stanu faktycznego, który nie jest kwestionowany w sprawie, Strona uznała, że istnieją podstawy do zawieszenia postępowania egzekucyjnego, bowiem Skarżąca Spółka nie ma obsadzonego zarządu. Odmienne stanowisko zajęły organy wskazując, iż w sprawie nie wystąpiły przesłanki do zawieszenia postępowania egzekucyjnego, bowiem Spółka reprezentowana jest przez prokurenta samoistnego w osobie R. B. WSA w Opolu, w składzie orzekającym, podziela to stanowisko. Stan prawny W pierwszej kolejności WSA w Opolu wskazał na treść przepisów mających znaczenie dla rozstrzygnięcia, tj. na przepisy ustawy z 17.6.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1427, dalej: EgzAdmU) w brzmieniu obowiązującym do 29.7.2020 r. Zgodnie z art. 56 § 1 EgzAdmU postępowanie egzekucyjne ulega zawieszeniu w całości lub w części: 1. w razie wstrzymania wykonania, odroczenia terminu wykonania obowiązku albo rozłożenia na raty spłat należności pieniężnej, 2. w razie śmierci zobowiązanego, jeżeli obowiązek nie jest ściśle związany z osobą zmarłego, 3. w razie utraty przez zobowiązanego zdolności do czynności prawnych i braku jego przedstawiciela ustawowego, 4. na żądanie wierzyciela, 5. w innych przypadkach przewidzianych w ustawach. Zdaniem stron dla wyniku przedmiotowej sprawy kluczowe znaczenie ma ustalenie, czy można mówić o wystąpieniu przesłanki zawieszenia postępowania egzekucyjnego z art. 56 § 1 pkt 3 EgzAdmU (utracenie przez zobowiązanego zdolności do czynności prawnych i brak przedstawiciela ustawowego) w sytuacji, gdy spółka z o.o. nie ma obsadzonego zarządu, ale reprezentuje ją prokurent samoistny. Mając powyższe na uwadze WSA w Opolu zwrócił uwagę na art. 201 § 1 ustawy z 15.9.2000 r. Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1526, dalej: KSH), art. 205 § 1 – 3 KSH, a także art. 109¹ ustawy z 23.4.1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1740, dalej: KC), art. 1097 § 2 KC i art. 1097 § 4 KC. Z uzasadnienia WSA w Opolu W ocenie WSA w Opolu w sytuacji, gdy spółka z o.o. nie ma obsadzonego zarządu, ale reprezentuje ją prokurent samoistny, nie można mówić o braku, który uniemożliwiałby działanie Spółki w postępowaniu egzekucyjnym. Skład orzekający podziela przy tym stanowisko wyrażane w orzecznictwie sądów administracyjnych, że nieposiadanie w toku procesu (postępowania administracyjnego czy sądowoadministracyjnego) zarządu przez spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, nie daje podstaw od stwierdzenia braku należytej reprezentacji, gdy spółka reprezentowana jest przez prokurenta (wyrok NSA z 28.9.2016 r., I GSK 331/16, ). Prokurent może bowiem reprezentować spółkę z o.o. w postępowaniu sądowym czy administracyjnym i na zbliżonych zasadach – w postępowaniu egzekucyjnym. Zatem w postępowaniu egzekucyjnym prokurent może reprezentować interesy Spółki, podejmować czynności procesowe w jej imieniu i interesie, czy też udzielać pełnomocnictwa profesjonalnemu pełnomocnikowi (co zresztą miało miejsce w przedmiotowej sprawie sądowej, jak i samym postępowaniu egzekucyjnym, gdzie Spółkę reprezentuje adwokat ustanowiony przez prokurenta Spółki w osobie R. B). Podkreślić zatem należy, że utrata przez Spółkę zarządu nie powoduje wygaśnięcia prokury. Prokurent jest bowiem z mocy ustawy uprawniony do reprezentowania Spółki w sprawach sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Potwierdzeniem przedstawionego rozumowania jest orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 17.5.2016 r., II OZ 475/16, , w którym Sąd stwierdził, że skoro Spółka umocowała do działania w swoim imieniu prokurenta samoistnego, który jest uprawniony do jednoosobowego działania, a umocowanie to nie wygasa wskutek odwołania całego zarządu, to nie zachodzą w składzie jednostki organizacyjnej - w rozpoznawanym przypadku Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością - braki uniemożliwiające jej działanie. Spółka ma, bowiem umocowane „osoby uprawnionej do działania w jej imieniu”. WSA w Opolu orzekający w niniejszej sprawie podziela przy tym stanowisko, że wykreślenie z rejestru wpisu dotyczącego członków zarządu osoby prawnej ma charakter deklaratoryjny i co do zasady brak legitymacji do reprezentowania danego podmiotu wynika już z samej uchwały podjętej przez właściwy organ. Pomimo zatem obowiązku ujawnienia odwołania składu organu spółki w rejestrze, uchwała w stosunku do odwołanego członka zarządu rodzi skutek od momentu jej podjęcia. Jednakże, jak wynika z przywołanych wyżej przepisów, prokura wygasa wskutek wykreślenia przedsiębiorcy z rejestru, a także ogłoszenia upadłości, otwarcia likwidacji oraz przekształcenia przedsiębiorcy oraz wraz ze śmiercią prokurenta. Skutek taki nie zachodzi w przypadku ustania bytu prawnego organu uprawnionego do reprezentacji. Innymi słowy brak należytej reprezentacji zachodziłby jedynie wówczas, gdyby prokura wygasła lub została odwołana, co jednak nie miało miejsca w stanie faktycznym sprawy, zatem udzielona prokura była przez cały czas ważna, a zaistniały po jej ustanowieniu brak w organach spółki nie miał wpływu na ważność tego umocowania. Tym samym stwierdzić należy, że ważna prokura umożliwia prokurentowi działanie w imieniu spółki nawet w przypadku braku organu uprawnionego do reprezentacji. Pomimo braku zarządu, Spółka nadal istnieje, a co za tym idzie ma zdolność sądową i zdolność procesową, posiada prokurenta jak i profesjonalnego pełnomocnika. Jednocześnie w związku z argumentem skargi, iż strona winna mieć ustanowionego kuratora w trybie art. 42 KC WSA w Opolu wskazał, że kurator jest powoływany wówczas, gdy z powodu braku organów osoba prawna nie może prowadzić swoich spraw. W ocenie Sądu w postępowaniu egzekucyjnym - pomimo braku zarządu - Spółka nie była pozbawiona możliwości działania, które podejmowała poprzez prokurenta i ustanowionego przez niego profesjonalnego pełnomocnika. Spółka, mimo braku zarządu, m.in. złożyła wniosek o zawieszenie postępowania egzekucyjnego, wniosła zażalenie na postanowienie z 16.7.2020 r. o odmowie zawieszenia postępowania egzekucyjnego, jak i przedmiotową skargę, zatem opisana w tym przepisie sytuacja uzasadniająca ustanowienie kuratora nie zachodziła w niniejszej sprawie. W podsumowaniu stwierdzić należy, że skoro Spółka umocowała do działania w swoim imieniu prokurenta samoistnego, który z mocy ustawy uprawniony jest do reprezentowania Spółki w sprawach sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, a utrata przez Spółkę zarządu nie powoduje wygaśnięcia prokury, to brak podstaw w okolicznościach niniejszej sprawy do zawieszenia postępowania egzekucyjnego. Z wyżej omówionych przyczyn brak było podstaw do zawieszenia postępowania egzekucyjnego na podstawie art. 56 § 1 pkt 3 EgzAdmU, co oznacza, że zaskarżone rozstrzygnięcie jest zgodne z prawem. Tym samym WSA w Opolu nie znalazł podstaw do uwzględnienia żadnego z podniesionych przez Skarżącą zarzutów i na podstawie przepisu art. 151 ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu administracyjnym (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325) oddalił skargę wniesioną w niniejszej sprawie. Komentarz W komentowanym rozstrzygnięciu WSA w Opolu odniósł się do jednej z przesłanek obligatoryjnego zawieszenia postępowania egzekucyjnego, jaką jest utrata przez zobowiązanego zdolności do czynności prawnych i brak jego przedstawiciela ustawowego w odniesieniu do osoby prawnej - spółki z o.o., która nie ma obsadzonego zarządu, ale reprezentuje ją prokurent samoistny. Poza rozważaniami przedstawionymi powyżej WSA w Opolu zwrócił uwagę na ryzyko nadużywania prawa do zawieszenia postępowania z uwagi na zaistnienie przedmiotowej przesłanki poprzez długotrwałe zaniechanie podejmowania skutecznych działań w celu ustanowienia zarządu spółki z o.o. Taka postawa może w praktyce uniemożliwić zakończenie danego postępowania, danej sprawy rzutującej na prawa i obowiązki spółki. Z tego też względu jest ona (wykorzystywanie zawieszenia postępowania wbrew jego celowi i funkcji) uznawana tak w orzecznictwie, jak i doktrynie za niedopuszczalne nadużycie prawa. Wyrok WSA w Opolu z 30.12.2020 r., I SA/Op 312/20,
WSA w Opolu podsumował, że brak podstaw do zawieszenia postępowania egzekucyjnego, gdy spółka z o.o. reprezentowana jest przez prokurenta, nawet bez zarządu. Rozstrzygnięcie sądu było zgodne z prawem, a brak zarządu nie wpływał na ważność prokury. WSA zauważył ryzyko nadużywania prawa do zawieszenia postępowania w podobnych sytuacjach, co może uniemożliwić zakończenie postępowania.