Bezprzedmiotowość postępowania w sprawie przyznania ochrony tymczasowej
Kategoria: Prawo administracyjne
Tematyka: bezprzedmiotowość postępowania, umorzenie postępowania, ochrona tymczasowa, art. 61 PostAdmU, art. 9 GospNierU, NSA
W sprawie przyznania ochrony tymczasowej dochodzi do bezprzedmiotowości postępowania z wniosku o wstrzymanie wykonania zaskarżonej decyzji administracyjnej. NSA podkreśla, że wstrzymanie wykonania ma miejsce tylko w przypadkach znacznej szkody lub trudnych do odwrócenia skutków. Umorzenie postępowania nastąpiło w związku z brakiem podstawy prawnorozpatrywanego wniosku.
W przypadku wstrzymania wykonania zaskarżonej decyzji administracyjnej na podstawie art. 9 GospNierU, wniosek o wstrzymanie wykonania tej decyzji złożony w trybie art. 61 § 3 PostAdmU staje się bezprzedmiotowy, zaś postępowanie wywołane rozpatrywanym wnioskiem podlega umorzeniu - stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny. Postępowanie przez Sądem pierwszej instancji Wyrokiem z 1.7.2020 r., II SA/Kr 94/20, , Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie oddalił skargę M.B. (dalej: Skarżąca kasacyjnie) na decyzję Wojewody z listopada 2019 r. w przedmiocie wywłaszczenia i ustalenia odszkodowania. Skargę kasacyjną od wyroku Sądu pierwszej instancji wywiodła Skarżąca kasacyjnie reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika procesowego. W skardze kasacyjnej zawarty został wniosek o wstrzymanie wykonania decyzji organu pierwszej instancji i organu drugiej instancji do czasu wydania orzeczenia w sprawie. Przedmiotowy wniosek uzasadniono faktem, że wykonanie decyzji organów obu instancji spowoduje nieodwracalne skutki dla Skarżącej kasacyjnie, a ponadto, w razie uwzględnienia skargi Skarżącej kasacyjnie, przywrócenie stanu pierwotnego będzie trudne lub wręcz niemożliwe. Stanowisko NSA NSA wskazał, iż zgodnie z art. 61 § 3 ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325, dalej: PostAdmU), wstrzymanie wykonania zaskarżonej decyzji możliwe jest wówczas, gdy zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub trudnych do odwrócenia skutków. Mając na uwadze treść tego przepisu, NSA podkreślił, że nie chodzi przy tym o jakiekolwiek skutki i jakąkolwiek szkodę, ale o szkodę i skutki kwalifikowane, tzn. przekraczające normalne następstwa związane z wykonywaniem aktu. NSA w uchwale składu 7 Sędziów NSA z 16.4.2007 r., I GPS 1/07, przyjął, że na podstawie powołanego przepisu dopuszczalne jest wstrzymanie wykonania zaskarżonego aktu także w postępowaniu kasacyjnym, wszczętym na skutek wniesienia skargi kasacyjnej od wyroku oddalającego skargę. Pogląd ten w pełni akceptuje zarówno doktryna, jak i orzecznictwo. Przenosząc powyższe na grunt stanu faktycznego zaistniałego w rozpatrywanej sprawie, NSA wskazał, że decyzją administracyjną z listopada 2019 r. Wojewoda (organ odwoławczy) utrzymał w mocy - na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z 14.6.1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 735) - decyzję Prezydenta Miasta (organ pierwszej instancji) z lipca 2019 r. Skarżąca kasacyjnie nie zwróciła uwagi, że postanowieniem ze stycznia 2020 r. Wojewoda - na podstawie art. 9 ustawy z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2020 poz. 1990, dalej: GospNierU), w związku z wniesieniem przez Skarżącą kasacyjnie skargi do WSA w Krakowie na decyzję Wojewody z listopada 2019 r. - wstrzymał z urzędu wykonanie zaskarżonej decyzji Wojewody do czasu rozstrzygnięcia sprawy przez sąd administracyjny (wspomniane postanowienie znajduje się w aktach administracyjnych sprawy). Okoliczność ta ma istotne znaczenie w rozpatrywanej sprawie. Skoro bowiem organ wstrzymał wykonanie zaskarżonej decyzji na podstawie art. 9 GospNierU, będącym autonomiczną regulacją wstrzymania wykonania decyzji o wywłaszczeniu nieruchomości, to wniosek Skarżącej kasacyjnie o wstrzymanie wykonania decyzji organów obu instancji był bezprzedmiotowy, zaś postępowanie wywołane rozpatrywanym wnioskiem winno zostać umorzone (postanowienie NSA z 22.11.2016 r. I OZ 1325/16, ). Mając powyższe na uwadze NSA - na podstawie art. 161 § 1 pkt 3 w zw. z art. 61 § 3 PostAdmU i art. 9 GospNierU - postanawił umorzyć postępowanie o wstrzymanie wykonania decyzji organów obu instancji, tj.: zaskarżonej decyzji i poprzedzającej ją decyzji Prezydenta Miasta z lipca 2019 r. Komentarz W stanie faktycznym zaistniałym w sprawie rozpatrywanej przez NSA mamy do czynienia z bezprzedmiotowością postępowania z wniosku o wstrzymanie wykonania zaskarżonej decyzji administracyjnej skutkującą koniecznością umorzenia przedmiotowego postępowania. Sytuacja ta zaistniała w związku z uprzednim wstrzymaniem wykonania zaskarżonej decyzji w oparciu o inną niż art. 61 § 3 PostAdmU podstawę prawną, tj. art. 9 GospNierU. Istotną różnicą pomiędzy ww. przepisami jest to, że ochrona tymczasowa, o której mowa w art. 61 § 3 PostAdmU przyznawana jest jedynie na odpowiednio uzasadniony wniosek, po spełnieniu ustawowych przesłanek, zaś w przypadku art. 9 GospNierU organ, który wydał decyzję działa z urzędu, zatem bez jakiejkolwiek inicjatywy strony postępowania. Ponadto wydanie postanowienia na tej podstawie nie jest zależne od spełnienia jakichkolwiek przesłanek. Do umorzenia postępowania w sprawie dochodzi w sytuacji, gdy wystąpi przeszkoda procesowa o charakterze trwałym, która uniemożliwia jego dalsze prowadzenie. Przesłanki umorzenia postępowania zostały wskazane w art. 161 § 1 pkt 3 PostAdmU, będącym podstawą prawną wydania analizowanego rozstrzygnięcia NSA. Należą do nich: po pierwsze skuteczne cofnięcie skargi przez skarżącego, po drugie - śmierć strony postępowania (jeżeli przedmiot postępowania odnosi się wyłącznie do praw i obowiązków ściśle związanych z osobą zmarłego), po trzecie - bezprzedmiotowość postępowania z innych przyczyn. Z zaistnieniem ostatniej z wymienionych okoliczności mamy do czynienia wówczas gdy zabraknie jednego z elementów statuujących stosunek administracyjnoprawny określonej strony, np. przedmiotu zaskarżenia (na skutek zmiany aktu w wyniku autokontroli; postanowienie WSA w Lublinie z 25.11.2015 r., III SAB/Lu 31/15, ). Rozstrzygnięcie to zapada w formie postanowienia. Jeśli zaś chodzi o skutki takiego rozstrzygnięcia (umorzenia postępowania), to należy wskazać, że polega ono po pierwsze na przerwaniu postępowania, po drugie - uchyleniu wszystkich dokonanych w nim dotychczas czynności, po trzecie - rozstrzygnięciu o braku dalszego prowadzenia tego postępowania. Przedmiotowe postanowienie (o umorzeniu postępowania) jest orzeczeniem kończącym postępowanie sądowoadministracyjne, choć nie rozstrzygającym o istocie sprawy (postanowienia NSA z 2.8.2014 r., II GSK 82/14, ). Rozstrzygnięcie o takim charakterze zapadło w stanie faktycznym rozstrzyganym przez NSA w analizowanej sprawie. Postanowienie NSA z 25.3.2021 r. I OSK 411/21
Umorzenie postępowania w sprawie jest skutkiem bezprzedmiotowości postępowania z innych przyczyn. NSA wskazuje, że umorzenie ma miejsce gdy zabraknie elementów statuujących stosunek administracyjnoprawny określonej strony. Postanowienie to jest orzeczeniem kończącym postępowanie sądowoadministracyjne.