Od 23.6.2021 r. samorządy terytorialne mogą poszerzać grono swoich członków o społeczników młodego
pokolenia. Ustawą z 20.4.2021 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym, ustawy o samorządzie
powiatowym, ustawy o samorządzie województwa oraz ustawy o działalności pożytku publicznego
i o wolontariacie (Dz.U. z 2021 r. poz. 1038) powołane zostały młodzieżowe rady i sejmiki, których
reprezentanci, dzierżąc prawo do podejmowania inicjatyw uchwałodawczych, mogą mieć wpływ na
kształtowanie polityki na rzecz młodzieży na szczeblu lokalnym. Objęte ustawowym prawem do działalności
samorządowej były dotychczas młodzieżowe rady funkcjonujące jedynie w gminach. W obecnym stanie
prawnym, mocą nowelizacji wyodrębnione zostały także młodzieżowe rady działające na terenie powiatów
oraz młodzieżowe sejmiki uprawnione do aktywności w granicach danego województwa.
• Nowelizacja ma zadanie pobudzić samorządność młodzieży oferując im jednocześnie możliwość zdobycia
doświadczeń w sferze publicznej i społecznej.
• Akt prawny został podpisany przez Prezydenta RP 1.6.2021 r. i obowiązuje od 23.6.2021 r. tj. po upływie 14 –
dniowego vacatio legis.
Ratio legis
Rozszerzenie kompetencji młodzieżowych rad, instytucjonalne wzmocnienie ich pozycji oraz nadanie ram
ustawowych powołania tej formy reprezentacji także w obszarze działania powiatów i województw stanęło u podstaw
zmian, zainicjonowanych projektem rządowym pod naciskiem m.in. Rady Dialogu z Młodym Pokoleniem. Do
23.6.2021 r. (tj. wejścia w życie nowelizacji) młodzieżowe rady funkcjonowały jedynie w oparciu o ustawę z 8.3.1990
r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 713; dalej: SamGminU), której regulacje miały charakter ogólny,
zawężając faktyczną partycypację młodego pokolenia w kształtowaniu życia politycznego czy społecznego wspólnot
lokalnych i ograniczając ją jedynie do roli konsultacyjnej. Art. 5b SamGminU powołujący radę nie przyniósł
oczekiwanych rezultatów, nie zapewniając przy tym równie precyzyjnych norm, w jakie wyposażono ustawę
w odniesieniu do działania gminnych rad seniorów. W części powiatów i województw, gdzie rady powoływane były
mocą aktów prawa miejscowego (wskutek braku określenia podstaw prawnych dla ich funkcjonowania w ustawie),
także w tych obszarach, dostrzeżono brak wspierania młodych przedstawicieli w procesie decyzyjnym, jak i brak
odpowiednio sprawowanego nad nimi nadzoru technicznego oraz merytorycznego.
Powołanie
Powoływanie młodzieżowych rad w gminie pozostawiono w sferze uprawnień wójta oraz rady gminy, ale także
zainteresowanych środowisk młodzieżowych, w szczególności organizacji pozarządowych czy podmiotów
określonym w art. 3 ust. 3 ustawy z 24.4.2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie (t.j. Dz.U. z 2020
r. poz. 1057). Złożyć wniosek o wyłonienie tego gremium mogą obecnie również samorządy uczniowskie oraz
studenckie.
Tryb ten został odpowiednio przeniesiony do ustawy z 5.6.1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz.U. z 2020 r. poz.
920) oraz ustawy z 5.6.1998 r. o samorządzie województwa (Dz.U. z 2020 r. poz. 1668) – z tą różnicą, że władne do
powoływania młodzieżowych rad są właściwe organy stanowiące tych jednostek samorządu terytorialnego (rada
powiatu, sejmik województwa) i wykonawcze (zarząd powiatu, zarząd województwa). W każdym przypadku organ
uchwałodawczy danego szczebla zobligowany jest udzielić zgody na powołanie młodzieżowych rad oraz rozpatrzyć
wniosek (który nie stanowi jego inicjatywy) w terminie nie dłuższym niż 3 miesiące. W razie odrzucenia wniosku, który
pochodziłby od podmiotu zainteresowanego powołaniem przedstawicieli rady, jego ponowienie może nastąpić nie
wcześniej niż po upływie 6 miesięcy od dnia odrzucenia poprzedniego wniosku.
Zadania
Rady i sejmiki działające przy jednostkach samorządu terytorialnego powinny być głosem młodego społeczeństwa,
dającym impulsy władzy samorządowej do kreowania polityki młodzieżowej zgodnej z ich interesem. Przedstawiciele
tego ciała mają nie tylko charakter konsultacyjny czy doradczy, ale zgodnie z zamiarem ustawodawcy, muszą być
władne również do podejmowania inicjatyw. Członkowie tego ciała w szczególności są uprawnieni do opiniowania
projektów uchwał dotyczących młodzieży, do udziału w opracowaniu dokumentów strategicznych gminy, powiatu czy
województwa na rzecz tej grupy społecznej, współuczestniczenia w działaniach związanych z tworzeniem i realizacją
tych dokumentów oraz do kontrolowania przebiegu czy skutków ich implementacji. Co więcej, rady mogą zgłaszać
się do uprawnionych podmiotów z wnioskiem o podjęcie inicjatywy uchwałodawczej, a także kierować zapytania lub




wnioski w formie uchwały, na które wójt lub osoba przez niego wyznaczona obowiązani są udzielić odpowiedzi na
piśmie, nie później niż w terminie 30 dni od dnia otrzymania uchwały.
To, czego oczekuje się od młodzieżowych rad to wnikliwego spojrzenia na potrzeby mieszkańców samorządu,
umiejętności analizy problemów występujących lokalnie, a także podejmowania działań na zasadach określonych
przez radę gminy, u podstaw których leży edukacja obywatelska.
Opiekun
Młodzieżowe rady i sejmiki mogą posiadać swoich opiekunów, których wyboru dokonuje organ stanowiący jednostek
samorządu terytorialnego spośród kandydatów wskazanych przez młodych przedstawicieli tego ciała. Zakres
obowiązków opiekunów, zasady ich odwoływania oraz ewentualne, szczegółowe wymagania, jakie winni spełniać
w celu przejęcia tej roli, będą określane przez statut młodzieżowej rady.
Finansowanie
Obsługę administracyjno-biurową oraz koszty obsługi młodzieżowych rad zapewniają odpowiednio: urząd gminy,
starostwo powiatowe lub urząd marszałkowski. Członkowie młodzieżowego gremium z racji pełnionych obowiązków
publicznych nie otrzymują uposażenia, mogą jednak ubiegać się o zwrot kosztów przejazdu, którego wymaga
dotarcie na posiedzenie młodzieżowej rady czy na zorganizowane wydarzenie, na które członkowie rady lub sejmiku
są delegowani. Środki są zwracane tylko na wniosek zainteresowanego członka rady lub sejmiku na podstawie
dokumentów, w szczególności rachunków, faktur lub biletów, potwierdzających poniesione wydatki lub informacji
o wysokości poniesionych kosztów przejazdu samochodem. Szczegółowe rozliczenia wynikać będą ze statutu
młodzieżowych rad i sejmików.