Uchwała organu samorządu w sprawie LGBT podlega kontroli sądu administracyjnego
Kategoria: Prawo administracyjne
Tematyka: uchwała, ideologia LGBT, samorząd, kontrola sądu administracyjnego, Rada Powiatu T., NSA, kontrola zgodności z prawem
Przyjęcie rezolucji w sprawie powstrzymania ideologii LGBT przez wspólnotę samorządową w formie uchwały podlega kontroli sądu administracyjnego. Rzecznik Praw Obywatelskich zaskarżył uchwałę Rady Powiatu T., twierdząc naruszenie licznych przepisów, w tym konstytucyjnych i traktatowych. Starosta T. uznał, że uchwała nie stanowi aktu prawa miejscowego i nie podlega kontroli sądowo-administracyjnej.
Przyjęcie rezolucji w sprawie powstrzymania ideologii LGBT przez wspólnotę samorządową w formie uchwały jest aktem organu jednostki samorządu terytorialnego podejmowanym w sprawie z zakresu administracji publicznej, a w konsekwencji podlega zaskarżeniu do sądu administracyjnego Deklaracja ideowa w formie uchwały Rada Powiatu T. przyjęła w formie uchwały „Rezolucję w sprawie powstrzymania ideologii LGBT przez wspólnotę samorządową”. Rzecznik Praw Obywatelskich wniósł skargę zarzucając uchwale naruszenie m.in. art. 4 ust. 1 i art. 12 pkt 4 ustawy z 5.6.1998 r. o samorządzie powiatowym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 920) poprzez wykroczenie poza zakres zadań powiatu i zakres właściwości rady powiatu oraz władczą ingerencję w zakres kompetencji innych organów publicznych, jak również naruszenie licznych przepisów Konstytucji RP poprzez ograniczenie konstytucyjnych praw i wolności, dyskryminację ze względu na orientację seksualną i tożsamość płciową. RPO twierdził też, że zaskarżony akt narusza art. 21 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej z 25.3.1957 r. (Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864[2]), poprzez ograniczenie swobody przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich polegające na nieuzasadnionym zniechęceniu obywateli UE, którzy identyfikują się jako osoby LGBT lub wyznają światopogląd inny niż narzucony przez uchwałę, do przebywania w Powiecie T. Starosta T. w odpowiedzi na skargę wyjaśnił, że sporna uchwała nie stanowi aktu prawa miejscowego, lecz ma charakter niewiążącej prawnie deklaracji ideowej, nie będącej podstawą nałożenia jakiegokolwiek obowiązku, stwierdzenia uprawnienia lub obowiązku i nie tworzącej lub znoszącej istniejącego stosunku prawnego. Organ podkreślił, że uchwała nie może być przedmiotem kontroli sądowo administracyjnej, nie realizuje ona bowiem zadań publicznych przypisanych radzie gminy w drodze ustawy a w konsekwencji nie stanowi aktu z zakresu administracji publicznej, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 6 ustawy z 30.8.2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325; dalej: PostAdmU). Sprawy z zakresu administracji publicznej Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie odrzucił skargę uznając, że zaskarżony akt nie dotyczy sprawy z zakresu administracji publicznej. W orzecznictwie sądów administracyjnych ugruntowany jest pogląd, że aby konkretny akt organu jednostki samorządu terytorialnego mógł zostać uznany za podjęty w sprawie z zakresu administracji publicznej powinien mieć na celu realizację zadań publicznych przypisanych organom jednostek samorządu terytorialnego w drodze ustawy; nakładać obowiązek, stwierdzać uprawnienie lub obowiązek bądź tworzyć lub znosić istniejący stosunek prawny; mieć charakter indywidualny bądź generalny; nie być aktem prawa miejscowego. Zaskarżona uchwała nie jest aktem prawa miejscowego, ale nie spełnia żadnego innego ze wskazanych warunków. W ocenie Sądu sporny akt Rady Powiatu T. nie stanowi realizacji zadania publicznego przypisanego temu organowi samorządu terytorialnego w drodze ustawy, nie nakłada obowiązku, nie stwierdza uprawnienia lub obowiązku jak też nie tworzy i nie znosi istniejącego stosunku prawnego. Każda uchwała rady powiatu podlega kontroli sądu Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania WSA w Krakowie. W uzasadnieniu stwierdzono, że każde uzewnętrznienie woli rady powiatu, jako organu stanowiącego i kontrolnego powiatu, mające formę uchwały, jest przejawem zdecentralizowanego władztwa publicznego i musi mieścić się w kompetencjach powiatu i jego organu stanowiącego, określonych w ustawie, a w konsekwencji podlega kognicji sądu administracyjnego. Zgodnie z art. 175 ust. 1 i art. 184 Konstytucji RP sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, która jest realizowana pod względem zgodności z prawem, o ile ustawy szczególne nie stanowią inaczej. Z art. 184 zd. 2 Konstytucji RP wynika, że kontrola działalności administracji obejmuje orzekanie o zgodności z ustawami uchwał organów samorządu terytorialnego i aktów normatywnych terenowych organów administracji rządowej. W ocenie NSA ustrojodawca nakazał objąć zakresem kontroli sądowoadministracyjnej wszystkie uchwały organów samorządu terytorialnego nie wprowadzając kryteriów różnicujących uchwały na te, które takiej kontroli podlegają i te, które pozostają poza nią. Z uwagi na to, że samorząd terytorialny jest powołany do wykonywania zadań z zakresu administracji publicznej w formach właściwych dla tej administracji, wszelkie akty stanowione przez organy samorządu należy kwalifikować jako akty z zakresu administracji publicznej, co oznacza, że każdy taki akt podlega kontroli sądowo administracyjnej. W rezultacie Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że zaskarżona uchwała podlega kontroli sądów administracyjnych na podstawie art. 3 § 2 pkt 6 PostAdmU, ponieważ jednak przedmiotem skargi kasacyjnej było postanowienie o odrzuceniu skargi, nie miał podstaw do wyrażania merytorycznego stanowiska w kwestii zgodności z prawem zaskarżonej uchwały. Kontrola zgodności z prawem uchwały Rady Powiatu T. nastąpi w toku ponownego postępowania sądowoadministracyjnego przed Sądem I instancji. Postanowienie NSA z 2.7.2021 r., III OSK 3682/21
Każda uchwała rady powiatu podlega kontroli sądu administracyjnego z uwagi na zdecentralizowane władztwo publiczne. NSA uznał, że każdy akt organu samorządu terytorialnego podlega kontroli sądowej. Postanowienie NSA wskazało na konieczność ponownego rozpatrzenia sprawy przez WSA w Krakowie.