Dyrektor szkoły może zrezygnować ze stanowiska w każdym czasie
Kategoria: Prawo administracyjne
Tematyka: rezygnacja nauczyciela, stanowisko dyrektora, okres wypowiedzenia, odwołanie dyrektora, zarządzenie organu wykonawczego, prawo oświatowe
Nauczyciel ma prawo zrezygnować ze stanowiska dyrektora szkoły w dowolnym momencie, niezależnie od okresu wypowiedzenia. Decyzja ta musi być jednak podjęta świadomie, ponieważ rezygnacja może mieć charakter natychmiastowy lub odłożony w czasie. Artykuł 66 ust. 1 pkt 1 lit. a PrOśw reguluje kwestię rezygnacji nauczyciela z zajmowanego stanowiska kierowniczego, określając trzymiesięczny okres wypowiedzenia jako zabezpieczenie dla organu prowadzącego szkołę.
Rezygnację ze stanowiska nauczyciel może złożyć w każdym czasie wybierając moment dla siebie najdogodniejszy. Jest dysponentem swojego prawa do pracy na zajmowanym stanowisku, co oznacza, że może zrezygnować z przysługującego mu okresu wypowiedzenia. Prowadzi to do wniosku, że trzymiesięczny okres wypowiedzenia w przypadku rezygnacji nauczyciela z zajmowanego stanowiska jest zastrzeżony na korzyść organu, który nie może być taką rezygnacją zaskoczony i musi mieć zagwarantowany czas na zorganizowanie zarządzania placówką oświatową i zapewnienie jej właściwego funkcjonowania po złożeniu rezygnacji przez jej dotychczasowego dyrektora. Stan faktyczny Zaskarżonym zarządzeniem Prezydent Miasta odwołał Skarżącą E.W. ze stanowiska dyrektora. Z akt sprawy wynika, że Skarżąca złożyła pisemne oświadczenie, że na podstawie art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy z 14.12.2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 910 ze zm., dalej: PrOśw) składa rezygnację z funkcji Dyrektora z dniem X. Jednocześnie na podstawie art. 18 ust. 4 ustawy z 26.1.1982 r. Karta Nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2215 ze zm.) poprosiła o przeniesienie na stanowisko nauczyciela do Szkoły Podstawowej. W konsekwencji Prezydent Miasta wydał zaskarżone zarządzenie w sprawie odwołania E.W. ze stanowiska dyrektora, uwzględniające jej wniosek. Tego samego dnia strona złożyła za pośrednictwem elektronicznej skrzynki podawczej oświadczenie, że po przemyśleniu zdecydowała się wycofać złożoną rezygnację ze stanowiska dyrektora. Oświadczyła, że składając to oświadczenie była w szoku i podpisała wymuszoną rezygnację. Podała, że wskazano jej, że w przypadku niezłożenia tego oświadczenia zostanie wszczęta procedura oceny pracy, która może zakończyć się wynikiem negatywnym. Skarga i odpowiedź na skargę W skardze strona zarzuciła naruszenie prawa materialnego, a to art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a PrOśw poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na odwołaniu Skarżącej z pełnienia funkcji dyrektora szkoły w sytuacji, gdy brak jest oświadczenia woli o rezygnacji z funkcji, a ponadto odwołanie zostało dokonane bez zachowania okresu wypowiedzenia. W konsekwencji powyższych zarzutów wniosła o uchylenie zaskarżonego zarządzenia. W odpowiedzi na skargę organ wniósł o oddalenie skargi. Stwierdził, że organ wykonawczy gminy jest związany oświadczeniem o rezygnacji i nie może wstrzymywać się z jej uwzględnieniem. Przyznał, że co do zasady odwołanie następuje za trzymiesięcznym wypowiedzeniem. Stwierdził jednak, że zgodnie z art. 61 § 1 KC oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Odwołanie takiego oświadczenia jest skuteczne, jeżeli doszło jednocześnie z tym oświadczeniem lub wcześniej, zatem w rozpoznawanej sprawie nie jest możliwe cofnięcie złożonej skutecznie rezygnacji z powierzonego stanowiska. Wyraził także pogląd, że do oceny skuteczności odwołania tego oświadczenia nie jest właściwy sąd administracyjny. Oświadczenie o cofnięciu rezygnacji można oceniać na gruncie prawa cywilnego, mając na względzie czy uzasadnia ono cofnięcie rezygnacji z funkcji dyrektora szkoły i czy oświadczenie woli o rezygnacji z funkcji zawierało poważne wady. Cofnięcie oświadczenia woli o zrzeczeniu się funkcji dyrektora szkoły nie może być swobodne, może mieć miejsce tylko w sytuacjach szczególnych i tylko przed podjęciem przez organ prowadzący zarządzenia. Odnośnie natomiast daty, z jaką ustaje pełnienie funkcji dyrektora organ podniósł, że rezygnacja może mieć charakter natychmiastowy bądź odroczony do momentu wskazanego w rezygnacji. Celem wprowadzenia przez ustawodawcę regulacji trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia było zabezpieczenie interesów organu prowadzącego szkołę, który w tym czasie powinien podjąć czynności dla zapewnienia ciągłości kierowania placówką. Stanowisko WSA WSA w Gliwicach rozpoznał skargę E.W. na zarządzenie Prezydenta Miasta w przedmiocie odwołania ze stanowiska dyrektora zespołu szkół i skargę tę oddalił. WSA wskazał na wstępie, że przedmiotem sporu jest legalność zarządzenia organu wykonawczego JST w sprawie odwołania dyrektora szkoły bez zachowania okresu wypowiedzenia, ale dokonanego na wniosek tego dyrektora i z dniem w nim wskazanym. Skarżąca kwestionuje legalność wspomnianego aktu w oparciu o dwie grupy zarzutów: 1. jedna z nich odnosi się do aktu jako takiego i naruszenia art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a PrOśw poprzez skrócenie okresu wypowiedzenia poniżej 3 miesięcy, 2. druga jego wadliwości upatruje także w tym, że zostało ono wydane w oparciu o jej oświadczenie woli, które – w jej ocenie – jest nieważne. Odnośnie zarzutu z grupy drugiej zauważyć należy, że zarządzenie prezydenta miasta niewątpliwie należy do kategorii aktów poddanych kontroli sądowoadministracyjnej. Tym niemniej ewentualne wady oświadczenia woli skarżącej złożonego prezydentowi i poprzedzającego wydanie zarządzenia nie należą do żadnej z kategorii wymienionych w art. 3 § 2 PostAdmU. Wady oświadczeń woli są zagadnieniem z zakresu prawa cywilnego, zatem fakt, że sąd administracyjny nie mógł się do tej argumentacji ustosunkować nie oznacza jeszcze, że zagadnienie to pozostaje poza kontrolą sądową, np. sądu powszechnego. Natomiast pismo strony w przedmiocie złożenia rezygnacji z wnioskiem o odwołanie z określoną datą istnieje i dopóki jego nieważność nie została stwierdzona w przepisanym trybie i przez uprawniony organ, Sąd nie może go pominąć w swych rozważaniach, zaś do oceny jego ważności z puntu widzenia wad świadczeń woli kompetencji nie posiada. Zatem argumentacja skargi oparta o wadę oświadczenia woli stanowiącego podstawę faktyczną wydania zaskarżonego zarządzenia nie mogła być uwzględniona. Analizy grupy argumentów dotyczących naruszenia art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a) PrOśw tutejszy Sąd dokonał już w wyroku z 13.1.2021 r., SA/Gl 714/20, niepubl. dotyczącym tego samego zarządzenia, wydanym na skutek skargi Gminy na rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody stwierdzające jego nieważność. Wyrokiem tym Sąd uchylił rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody i jest on prawomocny. Stosownie zaś do art. 170 PostAdmU orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy i inne organy państwowe, a w przypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Jakkolwiek moc wiążącą posiada co do zasady rozstrzygnięcie, tym niemniej motywy, jakimi kierował się Sąd przy jego wydaniu mają istotne znaczenie. W wyroku z 25.11.2020 r., II FSK 1935/18, NSA stwierdził, że: „W sytuacji, gdy zachodzi związanie prawomocnym orzeczeniem sądu i ustaleniami faktycznymi, które legły u jego podstaw, niedopuszczalne jest w innej sprawie o innym przedmiocie dokonywanie ustaleń i ocen prawnych sprzecznych z prawomocnie osądzoną sprawą. Rozstrzygnięcie zawarte w prawomocnym orzeczeniu stwarza stan prawny taki, jaki z niego wynika. Sądy rozpoznające między tymi samymi stronami inny spór muszą przyjmować, że dana kwestia prawna kształtuje się tak, jak przyjęto w prawomocnym, wcześniejszym wyroku.” Podobnie w wyroku z 24.11.2020 r., II FSK 1014/19, NSA orzekł, że: „Związanie prawomocnym wyrokiem wiąże tylko w danej sprawie, może odnosić się do innych postępowań w zakresie, w jakim w wyroku tym rozstrzygnięta została określona kwestia prawna, która ma znaczenie dla rozstrzygnięcia w innej sprawie jako zagadnienie wstępne czy też dalszy element kształtujący proces stosowania prawa przez sąd.” Poglądy te Sąd w sprawie niniejszej w pełni podzielił. Zgodnie z art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a PrOśw: Organ, który powierzył nauczycielowi stanowisko kierownicze w szkole lub placówce odwołuje nauczyciela ze stanowiska kierowniczego w razie złożenia przez nauczyciela rezygnacji, za trzymiesięcznym wypowiedzeniem. Odnośnie tego Sąd orzekający w wyroku z 13.1.2021 r., III SA/Gl 714/20, stanął na stanowisku, że rezygnację ze stanowiska nauczyciel może złożyć w każdym czasie wybierając moment dla siebie najdogodniejszy. Jest dysponentem swojego prawa do pracy na zajmowanym stanowisku, co oznacza, że może zrezygnować z przysługującego mu okresu wypowiedzenia. Prowadzi to do wniosku, że trzymiesięczny okres wypowiedzenia w przypadku rezygnacji nauczyciela z zajmowanego stanowiska jest zastrzeżony na korzyść organu, który nie może być taką rezygnacją zaskoczony i musi mieć zagwarantowany czas na zorganizowanie zarządzania placówką oświatową i zapewnienie jej właściwego funkcjonowania po złożeniu rezygnacji przez jej dotychczasowego dyrektora. Sąd doszedł do przekonania, że ratio legis art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a PrOśw i jego wykładnia celowościowa prowadzą do wniosku, że organ wydając przedmiotowe zarządzenie nie naruszył prawa, gdyż celem omawianego przepisu jest zapewnienie właściwego funkcjonowania szkoły poprzez wyeliminowanie możliwości niespodziewanego pozostania szkoły bez osoby kierującej jej działalnością. Z pewnością pozostaje to także w interesie społecznym uczących się w danej placówce dzieci lub młodzieży i ich rodziców. Dla takiego sprawnego funkcjonowania konieczne jest zarówno zaangażowanie nauczyciela w pełnioną funkcję, jak i jego dobra współpraca z organem prowadzącym szkołę. Jeśli z jakichkolwiek przyczyn nie jest spełniony jeden bądź drugi warunek albo – tym bardziej – oba jednocześnie, to osiągnięcie tego celu i „zmuszanie” dyrektora do odpracowania jeszcze trzech miesięcy, czego sobie nie życzy żadna ze stron, z pewnością do realizacji tego celu się nie przyczyni. Natomiast organ wydając zarządzenie uwzględniające wniosek nauczyciela, jednocześnie przyjął na siebie obowiązek zorganizowania kierowania placówką w krótszym terminie. Komentarz Poza dokonaną wykładnią przepisu art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a PrOśw, wskazaną na wstępie, WSA w Gliwicach zwrócił uwagę na 2 inne istotne dla spraw sądowoadministracyjnych kwestie: 1. Wady oświadczeń woli, które to oświadczenia są podstawą aktu ze sfery prawa publicznego, mogą badać jedynie sądy powszechne; 2. Ponowne badanie sprawy (ściślej: dokumentu w postaci np. zarządzenia czy uchwały) przez sąd administracyjny jest dopuszczalne, o ile z uzasadnienia tego pierwszego orzeczenia nie wynika, że tożsama kwestia (tożsamy zarzut względem dokumentu) nie była już badana; jeżeli tak było, to WSA jest dokonaną już wcześniej oceną prawną wyrażoną w orzeczeniu jest związany. Wyrok WSA w Gliwicach z 8.4.2021 r., III SA/Gl 575/20,
Wyrok WSA w Gliwicach z 8.4.2021 r. potwierdza prawo nauczyciela do złożenia rezygnacji ze stanowiska dyrektora szkoły w dowolnym momencie. Sąd uznał, że organ nie naruszył prawa, wydając zarządzenie odwołujące dyrektora na podstawie złożonej rezygnacji, co ma zapewnić właściwe funkcjonowanie placówki oświatowej.