Termin do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia
Kategoria: Prawo administracyjne
Tematyka: wniosek o uzasadnienie, wyrok na posiedzeniu niejawnym, Naczelny Sąd Administracyjny, prawo do sądu, uzasadnienie wyroku, terminy procesowe
Wniesienie wniosku o uzasadnienie orzeczenia wydanego na posiedzeniu niejawnym przed początkiem biegu terminu do jego złożenia jest dopuszczalne w sytuacji, gdy orzeczenie to było już w tym czasie wydane. Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, że wniosek o uzasadnienie wyroku istniejącego jest dopuszczalny, gdy złożony jest po wydaniu wyroku na posiedzeniu niejawnym. Postanowienie NSA z 17.6.2021 r., II GZ 170/21, analizuje kwestię sporządzenia uzasadnienia wyroku na podstawie terminów i zasad procesowych.
Wniesienie wniosku o uzasadnienie orzeczenia wydanego na posiedzeniu niejawnym przed początkiem biegu terminu do jego złożenia jest dopuszczalne w sytuacji, gdy orzeczenie to było już w tym czasie wydane. Proceduralne warunki związane z prawem do wniesienia odwołania od rozstrzygnięcia sądowego nie mogą doprowadzić do sytuacji, w której prawa gwarantowane Konstytucją, będą jedynie iluzoryczne – uznał Naczelny Sąd Administracyjny. Przedwczesny wniosek o sporządzenie uzasadnienia Wyrokiem wydanym na posiedzeniu niejawnym, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę „N.” Sp. z o.o. na decyzję Urzędu Patentowego RP w przedmiocie odmowy udzielenia prawa ochronnego na znak towarowy. Odpis sentencji wyroku doręczono pełnomocnikowi skarżącej przesyłką pocztową nadaną 13.11.2020 r. a doręczoną 19.11.2020 r. Pismem z 17.11.2020 r., które wpłynęło do Sądu 19.11.2020 r. skarżąca wniosła o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku. WSA w Warszawie odmówił sporządzenia uzasadnienia wyroku, uznając wniosek za przedwczesny i bezskuteczny. Z art. 141 § 1 i 2 ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325; dalej jako: PostAdmU) wynika, że wniosek o sporządzenie uzasadnienia może być złożony dopiero po doręczeniu sentencji wyroku wydanego na posiedzeniu niejawnym. Termin tygodniowy na zgłoszenie wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku wydanego na posiedzeniu niejawnym rozpoczyna bieg od chwili doręczenia sentencji wyroku. Zdaniem Sądu, skoro wniosek skarżącej o sporządzenie uzasadnienia wyroku został wniesiony przed doręczeniem jej pełnomocnikowi odpisu sentencji wyroku, wydanego na posiedzeniu niejawnym, nie może zostać uwzględniony. Prawo do sądu Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżone postanowienie wskazując, że prawo do poznania uzasadnienia rozstrzygnięcia sądu stanowi jedną z najważniejszych gwarancji realizacji konstytucyjnego prawa do sądu, określonego w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP. W postępowaniu sądowoadministracyjnym sąd I instancji co do zasady sporządza uzasadnienie wyroku z urzędu w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia wyroku albo podpisania sentencji wyroku wydanego na posiedzeniu niejawnym. W sprawach, w których oddalono skargę, uzasadnienie wyroku sporządza się na wniosek strony zgłoszony w terminie 7 dni od dnia ogłoszenia wyroku albo doręczenia odpisu sentencji wyroku, w tym przypadku uzasadnienie wyroku sporządza się w terminie 14 dni od dnia zgłoszenia wniosku. Choć co do zasady wniosek o uzasadnienie wyroku złożony jeszcze przed jego ogłoszeniem należy uznać za przedwczesny, a tym samym za bezskuteczny, niewywołujący skutków procesowych, to w orzecznictwie ukształtował się pogląd, że konstytucyjna zasada prawa strony do sądu sprzeciwia się restrykcyjnemu pozostawianiu bez biegu, zwrotowi lub odrzucaniu "przedwczesnych" pism procesowych lub środków odwoławczych z nieistotnych lub trudno weryfikowalnych i budzących kontrowersje faktyczno- prawne przyczyn, które mogłyby prowadzić do konstytucyjnie nieproporcjonalnego pozbawienia strony prawa poddania sądowej kontroli odwoławczej kontestowanego orzeczenia sądowego (zob. postanowienie NSA z 13.4.2021 r., II GZ 100/21, ; postanowienie SN z 10.3.2015 r., II UZ 80/14, ). Drugie stanowisko znajduje potwierdzenie w wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka dotyczącym sytuacji, w której sąd oddalił wniosek o uzasadnienie wyroku złożony na około godzinę przed ogłoszeniem wyroku. ETPCz stwierdził, że w tych okolicznościach dokonana przez sąd krajowy wykładnia przepisów dotyczących terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia przestała służyć pewności prawa i należytemu sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości oraz stanowiła swoistą przeszkodę, która pozbawiła skarżącego możliwości rozpoznania jego sprawy przez sąd odwoławczy (zob. wyrok ETPCz z 13.12.2018 r., w sprawie Witkowski przeciwko Polsce, skarga nr 21497/14, ). Wniosek o uzasadnienie wyroku istniejącego Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, że w strona złożyła wniosek już po wydaniu wyroku na posiedzeniu niejawnym, czyli wniosła o sporządzenie uzasadnienia wyroku istniejącego. Przepisy procesowe, zwłaszcza dotyczące terminów, chronią prawa podmiotowe obywateli, zapewniają realizację konstytucyjnego prawa do sądu oraz gwarantują ścisłe przestrzeganie zasady równości stron. Warto jednak rozróżnić formalizm prawa procesowego od formalizmu jego stosowania (zob. uchwała SN z 22.5.2019 r., I KZP 3/19, ). W swoich rozważaniach Sąd I instancji pominął istotną okoliczność, że ograniczenia formalnoprawne w zakresie dostępu do sądu są zasadne tak dalece, jak realizują one zasadę sprawnego, skutecznego i prawidłowego sprawowania wymiaru sprawiedliwości. W rezultacie Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że co do zasady nie ma podstaw do negatywnej oceny postępowanie pełnomocnika skarżącej, który działając w dobre wierze i ze szczególną starannością, podejmował działania w interesie strony w celu poznania treści wyroku, który zapadł na posiedzeniu niejawnym, a później jego uzasadnienia. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego złożony przez pełnomocnika skarżącej wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku wydanego na posiedzeniu niejawnym był dopuszczalny. Został bowiem złożony już po wydaniu przez Sąd I instancji wyroku na posiedzeniu niejawnym i wpłynął do Sądu w dniu doręczenia pełnomocnikowi skarżącego odpisu wyroku. W takich okolicznościach odmowa sporządzenia uzasadnienia wyroku, prowadząca w konsekwencji do pozbawienia strony możliwości zaskarżenia wyroku, podważa zaufanie obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa, jest też sprzeczna z szeroko rozumianym poczuciem sprawiedliwości proceduralnej. Postanowienie NSA z 17.6.2021 r., II GZ 170/21,
Naczelny Sąd Administracyjny uchylił zaskarżone postanowienie, podkreślając ważność prawa strony do poznania uzasadnienia rozstrzygnięcia sądu. Warto rozróżnić formalizm prawa procesowego od formalizmu jego stosowania. NSA wskazał, że odmowa sporządzenia uzasadnienia wyroku prowadzi do pozbawienia strony możliwości zaskarżenia wyroku, co jest sprzeczne z poczuciem sprawiedliwości proceduralnej.