Uprawdopodobnienie braku winy w uchybieniu terminu obowiązkiem strony
Kategoria: Prawo administracyjne
Tematyka: brak winy, uchybienie terminu, sąd administracyjny, uprawdopodobnienie, postępowanie sądowe
Publikacja omawia problem braku winy strony w uchybieniu terminu obowiązkiem, szczególnie w kontekście uprawdopodobnienia braku winy w takiej sytuacji. Analizuje decyzję sądu administracyjnego odmawiającego przywrócenia terminu oraz zażalenie skarżącego w tej sprawie. NSA podkreśla konieczność aktywności strony powołującej się na brak winy w uchybieniu terminu i przedstawienia odpowiednich dowodów na poparcie swojego stanowiska.
Braku wymaganej aktywności skarżącego dla uprawdopodobnienia braku winy w uchybieniu terminu nie może usprawiedliwiać argumentacja sprowadzająca się do przerzucenia aktywności dowodowej na sąd administracyjny poprzez domaganie się od sądu pozyskania konkretnych dowodów. Obowiązek uprawdopodobnienia braku winy w uchybieniu terminu spoczywa bowiem na stronie powołującej się na tę okoliczność. Uzasadnienie postanowienia sądu administracyjnego Postanowieniem z 19.4.2021 r., II SA/Sz 1116/20, WSA w Szczecinie odmówił przywrócenia terminu do uzupełnienia braku formalnego skargi R.S. (dalej: Skarżący) na decyzję Prezesa Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z grudnia 2020 r. w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej. W uzasadnieniu przedmiotowego postanowienia WSA w Szczecinie stwierdził, że pismem z 16.12.2020 r. Skarżący wniósł do ww. Sądu skargę na decyzję Prezesa Sądu Apelacyjnego z grudnia 2020 r. w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej. Niemniej jednak, Skarżący nie wykonał wezwania tego Sądu do uzupełnienie braków formalnych skargi poprzez podanie swojego numeru PESEL, w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania, pod rygorem jej odrzucenia, odebranego 12.1.2021 r. w areszcie Śledczym w T. Następnie WSA w Szczecinie wskazał, że korespondencją złożoną w administracji Zakładu Karnego w C. 26.2.2021 r. Skarżący złożył wniosek o przywrócenie terminu do uzupełnienia braku formalnego skargi oraz dołączył datowane na 15.1.2021 r. własnoręcznie sporządzone pismo, opatrzone adresem Aresztu Śledczego w T., w którym podał numer PESEL. W uzasadnieniu ww. pisma Skarżący wskazał, że 15.1.2021 r. oddał do administracji Aresztu Śledczego w T. korespondencję przeznaczoną dla WSA w Szczecinie, jednak Dyrektor tego aresztu bezprawnie odmówił Skarżącemu wysłania tej korespondencji aż do końca pobytu w wyżej wskazanej jednostce penitencjarnej. Mając powyższe na uwadze, WSA w Szczecinie stwierdził, że na gruncie rozpoznawanej sprawy nie budzi wątpliwości, iż Skarżący nie dochował terminu do usunięcia braku formalnego skargi, skoro termin ten minął 19.1.2021 r. Dokonując w niniejszej sprawie oceny wniosku o przywrócenie terminu do uzupełnienia braku formalnego skargi WSA w Szczecinie uznał, że nie zasługuje on na uwzględnienie, gdyż Skarżący nie uprawdopodobnił braku winy w uchybieniu terminu. Jako przesłankę braku winy Skarżący wskazał bezprawną odmowę przez Dyrektora Aresztu Śledczego w T. wysłania korespondencji aż do końca pobytu w wyżej wskazanej jednostce penitencjarnej, na skutek czego uchybił terminowi do uzupełnienia braku formalnego skargi. WSA w Szczecinie uznał, że Skarżący nie uprawdopodobnił wystąpienia przesłanki pozwalającej przyjąć brak winy w uchybieniu terminu do uzupełnienia braku formalnego skargi. Skarżący nie dostarczył bowiem wiarygodnego potwierdzenia, że próbował złożyć pismo do Dyrektora Aresztu Śledczego w T., czy też do administracji w tej instytucji, a przesłane przez Skarżącego pismo, które miało stanowić uzupełnienie braku formalnego skargi nie zawiera jakiejkolwiek adnotacji administracji aresztu śledczego o odmowie przyjęcia korespondencji do wysyłki. Skarżący nie dostarczył również żadnego innego potwierdzenia, że zwracał się do administracji jednostki penitencjarnej w T. o taką wysyłkę. Zażalenie na postanowienie sądu administracyjnego Zażalenie na to postanowienie wniósł Skarżący, zarzucając mu naruszenie art. 86 § 1 PostAdmU, art. 87 § 2 PostAdmU oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji RP przez ich niezastosowanie, skutkujące odmową przywrócenia Skarżącemu terminu do uzupełnienia braku formalnego skargi w postaci numeru PESEL oraz art. 106 § 3 PostAdmU przez jego niezastosowanie i nieprzeprowadzenie dowodu uzupełniającego z dokumentów znajdujących się w posiadaniu Dyrektora Aresztu Śledczego w T. na okoliczność odmowy Skarżącemu wysłania jego korespondencji, chociaż WSA w Szczecinie miał możliwość przeprowadzenia tego dowodu, a dowód ten był niezbędny do wyjaśnienia istotnych wątpliwości i nie spowodowałby nadmiernego przedłużenia postępowania w sprawie. Wniesiono o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przywrócenie terminu, ewentualnie o uchylenie postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania WSA w Szczecinie, zasądzenie kosztów postępowania, zobowiązanie Dyrektora Aresztu Śledczego w T. do przedłożenia do akt postępowania wszelkiej posiadanej dokumentacji dotyczącej braku możliwości wysłania korespondencji przez Skarżącego, obowiązującej w czasie jego pobytu w Areszcie Śledczym w T., w szczególności w okresie od 1.1.2021 r. do dnia przeniesienia Skarżącego do Zakładu Karnego w C. oraz dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z dokumentów na fakt braku możliwości wykonania przez Skarżącego zobowiązania WSA w Szczecinie z 4.1.20201 r. (uzupełnienia numeru PESEL); braku winy Skarżącego; spełnienia przesłanki, o której mowa w art. 86 § 1 PostAdmU. W uzasadnieniu zażalenia wskazano, że Skarżący, jako osadzony, nie miał możliwości swobodnego decydowania o wielu kwestiach, np. nie mógł samodzielnie zdecydować o wysłaniu korespondencji w jakiejkolwiek sprawie. Do wykonania zobowiązania WSA w Szczecinie z 4.1.2021 r. niezbędna była także zgoda personelu jednostki penitencjarnej, w której Skarżący przebywał. Jak wskazał Skarżący, takiej zgody nie otrzymał. Zdaniem Skarżącego, WSA w Szczecinie zobowiązany był przeprowadzić dowód uzupełniający z dokumentów znajdujących się w posiadaniu Dyrektora Aresztu Śledczego w T. na okoliczność odmowy Skarżącemu wysłania jego korespondencji. Uzasadnienie postanowienia NSA Analizę przedmiotowej sprawy NSA rozpoczął od ustalenia stanu prawnego i wskazał, że zgodnie z art. 86 § 1 PostAdmU, jeżeli strona nie dokonała w terminie czynności w postępowaniu sądowym bez swojej winy, sąd na jej wniosek postanowi przywrócenie terminu. NSA podkreślił, że brak winy w uchybieniu terminu powinien być oceniany z uwzględnieniem wszystkich okoliczności konkretnej sprawy, w sposób uwzględniający obiektywny miernik staranności, jakiej można wymagać od strony dbającej należycie o własne interesy oraz przy braniu pod uwagę także uchybień spowodowanych nawet lekkim niedbalstwem. Przywrócenie terminu ma bowiem charakter wyjątkowy i nie jest możliwe, gdy strona dopuściła się choćby lekkiego niedbalstwa. Może mieć zatem miejsce tylko wtedy, gdy uchybienie terminu nastąpiło wskutek przeszkody, której strona nie mogła usunąć, nawet przy użyciu największego w danych warunkach wysiłku. Przywrócenia uchybionego terminu nie uzasadniają niedostateczna staranność w prowadzeniu własnych spraw, czy też nieznajomość prawa (postanowienie NSA z 8.7.2008 r. II OZ 712/08, ). Warunkiem przywrócenia terminu jest zatem uprawdopodobnienie braku winy strony w jego uchybieniu, przy czym pojęcie winy należy rozumieć w sposób obiektywny – wymagający od strony staranności (postanowienie SN z 7.2.2000 r. I CKN 1261/99, ). W stanie faktycznym niniejszej sprawy NSA zgodził się z WSA w Szczecinie, że Skarżący nie uprawdopodobnił braku winy w uchybieniu terminu. Z akt sprawy nie wynika, że Skarżący podjął jakiekolwiek kroki, aby zapobiec skutkom prawnym, na które powołuje się w zażaleniu, a jakie mogłyby dla niego wyniknąć z ewentualnej odmowy wysłania przez personel Aresztu Śledczego w T. przesyłki, uzupełniającej brak formalny skargi. W szczególności WSA w Szczecinie zasadnie podniósł, że Skarżący nie dostarczył wiarygodnego potwierdzenia, iż próbował złożyć pismo do Dyrektora Aresztu Śledczego w T., czy też do administracji w tej instytucji. Natomiast przesłane przez Skarżącego pismo, które miało stanowić uzupełnienie braku formalnego skargi, nie zawiera jakiejkolwiek adnotacji administracji aresztu śledczego o odmowie przyjęcia korespondencji do wysyłki. Skarżący nie dostarczył również żadnego innego potwierdzenia, że zwracał się do administracji jednostki penitencjarnej w T. o taką wysyłkę. Tego braku wymaganej aktywności Skarżącego dla uprawdopodobnienia braku winy w uchybieniu terminu nie może usprawiedliwiać argumentacja sprowadzająca się do przerzucenia aktywności dowodowej na WSA w Szczecinie poprzez domaganie się od Sądu pozyskania dowodów z Aresztu Śledczego, które miałyby świadczyć o odmowie wysłania przesyłki Skarżącego przez personel tego aresztu. W orzecznictwie sądów administracyjnych nie budzi wątpliwości, że obowiązek uprawdopodobnienia braku winy w uchybieniu terminu spoczywa na stronie powołującej się na tę okoliczność (postanowienie NSA z 13.10.2017 r. II FZ 514/17, ). Z powyższych przyczyn NSA oddalił zażalenie, na podstawie art. 184 PostAdmU w zw. z art. 197 § 1 i 2 PostAdmU. Komentarz Na gruncie analizowanego rozstrzygnięcia NSA wypowiedział się na temat przewidzianej przez ustawodawcę instytucji przywrócenia terminu do dokonania określonej czynności, tu: uzupełnienia braków formalnych pisma – skargi do sądu administracyjnego, a w szczególności jednej z przesłanek jej zastosowania, jaką jest brak winy strony w uchybieniu tego terminu. NSA przypomniał, że to w gestii strony, która powołuje się na przedmiotową okoliczność leży jej uprawdopodobnienie. Tym samym to właśnie strona wnioskująca o przywrócenie ww. terminu powinna wykazać pewną aktywność procesową i uprawdopodobnić, że do uchybienia tego terminu doszło bez jej winy, w tym także – co podkreślił NSA – przedstawić stosowne potwierdzenia i dokumenty na poparcie swego stanowiska. Takich dokumentów zabrakło w aktach rozpatrywanej sprawy. Postanowienie NSA z 18.6.2021 r. III OZ 419/21,
NSA oddalił zażalenie skarżącego, argumentując brakiem aktywności procesowej i brakiem potwierdzeń uprawdopodobniających brak winy w uchybieniu terminu. Decyzja ta podkreśla konieczność staranności strony w dochodzeniu swoich praw i obowiązków w postępowaniu administracyjnym.