Skarga na przewlekłość tylko w trakcie postępowania administracyjnego
Kategoria: Prawo administracyjne
Tematyka: skarga, przewlekłość, postępowanie administracyjne, Naczelny Sąd Administracyjny, skarga kasacyjna
Naczelny Sąd Administracyjny wyjaśnił, że skargę na przewlekłość w postępowaniu administracyjnym należy wnieść przed zakończeniem postępowania. Sprawa dotyczyła płatności rolnych, gdzie skarżący zarzucił przewlekłość prowadzenia postępowania. Sąd odrzucił skargę, argumentując brakiem podstaw merytorycznych. W.N. wniósł skargę kasacyjną, podnosząc brak ograniczeń czasowych na takie skargi w obowiązującym prawie. Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę, twierdząc, że celem skarg na przewlekłość jest zwalczenie pasywności organu administracji.
Kontrolowany w wyniku skargi na bezczynność czy przewlekłość organu administracji stan rzeczy musi być w dacie złożenia skargi aktualny, dlatego nie można wnieść takiej skargi po zakończeniu postępowania – wyjaśnił Naczelny Sąd Administracyjny. Postępowanie administracyjne W 2017 r. Kierownik Biura Powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w P. przyznał W.N. płatności rolne za 2008 r. Po rozpatrzeniu odwołania Dyrektor Oddziału Regionalnego ARiMR w P. w 2018 r. wydał decyzję częściowo zmieniającą wysokość przyznanych kwot. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu prawomocnym postanowieniem z 23.9.2020 r. odrzucił skargę W.N. na przewlekłe prowadzenie postępowania przez Kierownika Biura Powiatowego ARiMR w P., wskazując na niewyczerpanie środków zaskarżenia z uwagi na złożenie ponaglenia już po zakończeniu postępowania administracyjnego. W 2021 r. W.N. ponownie wniósł skargę na przewlekłe prowadzenie postępowania przez organ I instancji, twierdząc, że rozpatrzenie wniosku trwało ponad 8 lat od 2009 r. do 2017 r., zaś w 2010 r. skarżący złożył zażalenie na niezałatwienie sprawy w terminie. Stanowisko Sądu I instancji Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu odrzucił skargę. W uzasadnieniu postanowienia wyjaśniono, że zgodnie z art. 53 § 2b ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325; dalej: PostAdmU), skargę na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania można wnieść w każdym czasie po wniesieniu ponaglenia do właściwego organu. Pomimo tego, że skarżący w 2010 r. wniósł zażalenie, czyli środek zaskarżenia na niezałatwienie sprawy w terminie przewidziany w art. 37 § 1 KPA w brzmieniu sprzed nowelizacji dokonanej ustawą z 7.4.2017 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2017 r. poz. 935), to skarga nie może zostać rozpoznana merytorycznie. Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale orzekł, że wniesienie skargi na bezczynność po zakończeniu przez organ administracji publicznej prowadzonego postępowania poprzez wydanie decyzji ostatecznej stanowi przeszkodę w merytorycznym rozpoznaniu takiej skargi przez sąd administracyjny w zakresie rozstrzygnięcia podjętego na podstawie art. 149 § 1 pkt 3 PostAdmU (zob. uchwała NSA z 22.6.2020 r., II OPS 5/19, ). Chociaż uchwała NSA odnosi się wprost wyłącznie do skargi na bezczynność, to zawarte w jej uzasadnieniu rozważania sądy administracyjne stosują również do skargi na przewlekłość postępowania prowadzonego przez organ administracji publicznej, uwzględniając wspólne założenia i elementy obu tych skarg. W konsekwencji Sąd uznał, że wniesienie skargi do sądu administracyjnego na przewlekłość jest dopuszczalne tylko w przedziale czasu od zaistnienia stanu przewlekłości do ostatecznego załatwienia sprawy, w której zarzucana przewlekłość postępowania wystąpiła. Ponieważ postępowanie, którego przewlekłość zarzuca skarżący, zostało zakończone ostateczną decyzją, skarga jest niedopuszczalna. Skarga kasacyjna W.N. wniósł skargę kasacyjną, twierdząc, że Sąd I instancji przyjął nieistniejące ograniczenie czasowe dotyczące wnoszenia skarg na przewlekłe prowadzenie postępowania administracyjnego, podczas gdy w stanie prawnym obowiązującym w trakcie postępowania administracyjnego o przyznanie skarżącemu płatności do gruntów rolnych, ustawodawca w żadnym z przepisów nie zakreślił końcowego terminu dla wnoszenia skarg tego rodzaju. W rezultacie obowiązkiem Sąd I instancji było merytoryczne rozpoznania skargi. Stanowisko NSA Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną odrzucając pogląd o dopuszczalności rozstrzygania spraw ze skarg na przewlekłość postępowania w razie załatwienia sprawy administracyjnej przed wniesieniem takiej skargi. Odwołując się do tezy wyżej wskazanej uchwały NSA stwierdzono, że celem skarg na przewlekłość i bezczynność jest doprowadzenie do zwalczenia pasywności organu administracji w zakresie prowadzonego postępowania i nadania sprawie należytego biegu prowadzącego do merytorycznego jej zakończenia. Zarówno skarga na bezczynność, jak i na przewlekłe prowadzenie postępowania, skierowane są przeciwko wadliwemu procedowaniu organu, w wyniku którego konkretna i indywidualna sprawa administracyjna nie jest załatwiona w terminie wynikającym z KPA lub innej ustawy (zob. postanowienie NSA z 18.3.2021 r., III OSK 4162/21, ). W uzasadnieniu postanowienia zaznaczono, że ocena wystąpienia bezczynności lub przewlekłości organu administracji powinna być dokonywana przez sąd administracyjny każdorazowo na dzień wniesienia skargi. W ocenianej przez NSA sprawie postępowanie to zostało uprzednio zakończone decyzją a w rezultacie, w kontekście celu art. 149 § 1 pkt 3 PostAdmU i jego wykładni przyjętej w wyżej wskazanej uchwale, brak było podstaw do merytorycznego rozpoznania takiej skargi przez sąd administracyjny. Sąd stwierdził, że nie można zaakceptować koncepcji nielimitowanego żadnym terminem prawa do złożenia skargi na przewlekłość, bowiem ma ona przede wszystkim na celu - w razie uwzględnienia skargi – zobligowanie organu administracji do wydania w określonym terminie aktu, interpretacji albo do dokonania czynności (ewentualnie do stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa). Cel taki nie istnieje, jeśli w momencie wniesienia skargi na przewlekłe prowadzenie postępowania postępowanie to już się nie toczy. Postanowienie NSA z 4.8.2021 r., I GSK 671/21
Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że skargę na przewlekłość w postępowaniu administracyjnym należy wnosić przed zakończeniem sprawy. Skarga kasacyjna została odrzucona, gdyż postępowanie zostało już zakończone. Sąd podkreślił, że celem skarg na przewlekłość jest zmuszenie organu do działań. Załatwienie sprawy przed wniesieniem skargi jest podstawą do odrzucenia skargi.