Warunek skuteczności wniesienia skargi kasacyjnej
Kategoria: Prawo administracyjne
Tematyka: skarga kasacyjna, Naczelny Sąd Administracyjny, warunek skuteczności, wniosek o uzasadnienie, odrzucenie skargi kasacyjnej
W postanowieniu z 25.8.2021 r. Naczelny Sąd Administracyjny przypomniał, że warunkiem skuteczności wniesienia skargi kasacyjnej od wyroku wojewódzkiego sądu administracyjnego oddalającego skargę jest wcześniejsze złożenie wniosku o sporządzenie jego uzasadnienia na piśmie. NSA podkreślił, że brak wniosku stanowi niedopuszczalność skargi kasacyjnej, uzasadniającą jej odrzucenie na podstawie art. 178 PostAdmU.
W postanowieniu z 25.8.2021 r. Naczelny Sąd Administracyjny przypomniał stanowisko ugruntowane tak w doktrynie, jak i w orzecznictwie administracyjnym, zgodnie z którym warunkiem dopuszczalności wniesienia skargi kasacyjnej od wyroku wojewódzkiego sądu administracyjnego oddalającego skargę jest wcześniejsze złożenie wniosku o sporządzenie jego uzasadnienia na piśmie. Jednocześnie NSA wskazał, że brak wystąpienia z wnioskiem o sporządzenie uzasadnienia wyroku stanowi „inną przyczynę” niedopuszczalności skargi kasacyjnej, uzasadniającą jej odrzucenie na podstawie z art. 178 PostAdmU i podkreślił, że wskazana przyczyna nie ma charakteru braku formalnego, który mógłby zostać uzupełniony. Z uzasadnienia wyroku WSA w Lublinie Wyrokiem z 14.10.2020 r., I SA/Lu 40/20, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie, w sprawie ze skargi B.W. (dalej: Skarżąca) i M.W. (dalej: Skarżący), na decyzję Naczelnika Lubelskiego Urzędu Celno-Skarbowego w Białej Podlaskiej (dalej: Organ odwoławczy) z 5.11.2019 r. w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych za 2013 r., na podstawie art. 151 ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325, dalej: PostAdmU) oddalił skargę. Zaskarżoną decyzją Organ odwoławczy, po rozpatrzeniu sprawy z odwołania Skarżących od decyzji Naczelnika Lubelskiego Urzędu Celno-Skarbowego w Białej Podlaskiej, działającego jako organ pierwszej instancji, określającej zobowiązanie w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2013 r., utrzymał w mocy decyzję organu pierwszej instancji. Organ pierwszej instancji przeprowadził bowiem kontrolę dotyczącą podatku dochodowego od osób fizycznych za 2013 r., w której wyniku ustalił, iż w złożonym zeznaniu podatkowym PIT-36 (dochód z pozarolniczej działalności gospodarczej osiągnięty w firmie: Usługi Transportowe M.W.) Skarżący zadeklarowali, że w 2013 r. tylko Skarżący uzyskiwał przychody i ponosił koszty ich uzyskania. W zeznaniu tym nie zadeklarowano natomiast żadnych przychodów Skarżącej. Kontrola została zakończona wynikiem kontroli z 22.2.2019 r. stwierdzającym nieprawidłowości (doręczonym pełnomocnikowi Skarżących 7.3.2019 r.). Zdaniem organu pierwszej instancji, Skarżący w 2013 r., w podatkowej księdze przychodów i rozchodów, nieprawidłowo ujął w kosztach uzyskania przychodu wydatki z tytułu 451 faktur VAT, rzekomo wystawionych przez stacje paliw sieci (...) S.A. i w konsekwencji nieprawidłowo ustalił dochód z prowadzonej działalności gospodarczej w zakresie usług transportowych. Udowodniono bowiem, że powyższe faktury zostały podrobione i nie dokumentują wydatków poniesionych przez Skarżącego. Powyższych wydatków nie uznano za koszty uzyskania przychodów. Uwzględniając dokonane ustalenia organ pierwszej instancji decyzją – zastępującą nieprawidłowe zeznanie podatkowe i w ten sposób przywracającą stan zgodny z prawem – skorygował zeznanie Skarżących za 2013 r. w ten sposób, że nie uwzględnił ujętych w kosztach uzyskania przychodów wydatków w wysokości (...) zł, wynikających z fikcyjnych faktur VAT, ustalił koszty uzyskania przychodów w wysokości (...) zł i określił zobowiązanie w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2013 r. w wysokości (...) zł. Skarga kasacyjna do NSA 4.2.2021 r. wpłynęła skarga kasacyjna Skarżących sporządzona przez profesjonalnego pełnomocnika. WSA w Lublinie, odrzucając skargę kasacyjną Skarżących, już na samym wstępie wyjaśnił, że warunkiem dopuszczalności wniesienia skargi kasacyjnej od wyroku wojewódzkiego sądu administracyjnego oddalającego skargę jest wcześniejsze złożenie wniosku o sporządzenie jego uzasadnienia na piśmie. Powyższe wynika z art. 173 § 2 PostAdmU, zgodnie z którym skargę kasacyjną może wnieść strona, prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców lub Rzecznik Praw Dziecka po doręczeniu im odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Stosownie zaś do art. 142 § 1 PostAdmU, odpis wyroku z uzasadnieniem sporządzonym z urzędu doręcza się każdej stronie. Natomiast art. 142 § 2 PostAdmU stanowi, iż jeżeli uzasadnienie wyroku zostało sporządzone na wniosek strony, odpis wyroku z uzasadnieniem doręcza się tylko tej stronie, która złożyła wniosek. W praktyce oznacza to więc, że w sytuacji wniesienia skargi kasacyjnej bez wcześniejszego wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku ze strony podmiotu, który wnosi ten środek odwoławczy, taka skarga kasacyjna podlega odrzuceniu jako niedopuszczalna. Opisana wyżej sytuacja zaistniała w rozpatrywanej sprawie, w odniesieniu do skargi kasacyjnej Skarżącej, która – w przeciwieństwie do Skarżącego – nie złożyła wniosku o sporządzenie uzasadnienia wydanego w niniejszej sprawie wyroku. Mając powyższą okoliczność na uwadze WSA w Lublinie stwierdził, że skarga kasacyjna Skarżącej jest, w świetle treści przywołanych przepisów, niedopuszczalna i podlega, na podstawie art. 178 PostAdmU, odrzuceniu. Zażalenie na postanowienie WSA w Lublinie Pełnomocnik Skarżących wniósł zażalenie na powyższe postanowienie i zaskarżył je w całości, zarzucając naruszenie prawa procesowego, tj. art. 173 § 2 PostAdmU w zw. z art. 32 PostAdmU i art. 142 § 1 i 2 PostAdmU poprzez uznanie, że wniesiona skarga kasacyjna jest niedopuszczalna w stosunku do Skarżącej, ponieważ nie złożyła ona wniosku o uzasadnienie wyroku WSA w Lublinie, podczas, gdy wniosek taki złożył pełnomocnik obu Skarżących, będących małżonkami. Wskazując powyższą argumentację wniesiono o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania. Z uzasadnienia postanowienia NSA NSA uznał, że przedmiotowe zażalenie jest niezasadne i jako takie podlega oddaleniu. Dla uzasadnienia zajętego stanowiska powołał się w pierwszej kolejności na treści przepisów proceduralnych, znajdujących zastosowanie do ustalonego w niniejszej sprawie stanu faktycznego. NSA wskazał, że zgodnie z art. 177 § 1 PostAdmU, skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Następnie NSA wyjaśnił, że z brzmienia tego przepisu wynika, iż skarga kasacyjna nie może być skutecznie wniesiona bez uprzedniego złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku wojewódzkiego sądu administracyjnego oddalającego skargę, bowiem termin do wniesienia skargi kasacyjnej rozpoczyna bieg od dnia doręczenia stronie, która złożyła taki wniosek, odpisu wyroku z uzasadnieniem. Innymi słowy – jak wyjaśnił NSA – strona postępowania, która w przypadku wyroku oddalającego skargę, nie wystąpiła z wnioskiem o uzasadnienie tego wyroku, nie może skutecznie wnieść skargi kasacyjnej nawet w sytuacji, gdy orzeczenie to zostało uzasadnione i doręczone na wniosek innej strony tego postępowania. Zdaniem NSA, z przepisu tego wynika zatem w sposób jednoznaczny, że warunkiem skutecznego wniesienia skargi kasacyjnej jest uprzednie otrzymanie uzasadnienia wyroku. Mając powyższe na uwadze, NSA wskazał także przyczyny odrzucenia skargi kasacyjnej i w tym kontekście zwrócił uwagę na art. 178 PostAdmU, zgodnie z którym wojewódzki sąd administracyjny odrzuci na posiedzeniu niejawnym skargę kasacyjną wniesioną po upływie terminu lub z innych przyczyn niedopuszczalną, jak również skargę kasacyjną, której braków strona nie uzupełniła w wyznaczonym terminie. Z tego powodu brak wystąpienia z wnioskiem o sporządzenie uzasadnienia wyroku przez skarżącą stanowi „inną przyczynę” niedopuszczalności skargi kasacyjnej, uzasadniającą jej odrzucenie na podstawie z art. 178 PostAdmU. Jednocześnie NSA podkreślił, że wskazana przyczyna nie ma charakteru braku formalnego, który mógłby zostać uzupełniony. Przenosząc powyższe rozważania na temat zasad wniesienia i rozpatrzenia skargi kasacyjnej, w tym także przyczyn odrzucenia przedmiotowego pisma przez wojewódzki sąd na administracyjny, na grunt rozpoznawanej sprawy, należy – zdaniem NSA – zauważyć, że w aktach niniejszej sprawy znajduje się wniosek pełnomocnika o sporządzenie uzasadnienia wyroku złożonego wyłącznie w imieniu Skarżącego. Wynika to zarówno z części wstępnej przedmiotowego wniosku, jak również z samej jego treści, w której wskazano, że pełnomocnik działa w imieniu i na rzecz (jedynie) Skarżącego. W powyższych okolicznościach faktycznych sprawy, a także mając na uwadze obowiązujący i istotny dla niniejszej sprawy stan prawny, NSA uznał, iż skoro niezłożenie przez stronę skarżącą (tu: Skarżącą) wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku jest okolicznością niebudzącą wątpliwości, to słusznie WSA w Lublinie uznał wniesioną przez Skarżącą skargę kasacyjną za niedopuszczalną. Z tych względów, na podstawie art. 184 PostAdmU w zw. z art. 197 § 1 i 2 PostAdmU, NSA, oddalił zażalenie na postanowienie WSA w Lublinie o odrzuceniu skargi kasacyjnej. Komentarz Na gruncie bezspornego stanu faktycznego ustalonego w rozpatrywanej sprawie, NSA przypomniał zasady wnoszenia i rozpatrywania skargi kasacyjnej, w tym w szczególności regułę, wynikającą wprost z przepisów dotyczących procedury sądowoadministracyjnej, zgodnie z którą przesłanką skuteczności wniesienia skargi kasacyjnej, warunkiem dopuszczalności wniesienia skargi kasacyjnej od wyroku wojewódzkiego sądu administracyjnego oddalającego skargę jest wcześniejsze złożenie wniosku o sporządzenie jego uzasadnienia na piśmie. NSA, odnosząc się do sytuacji rodzinnej Skarżących, którzy pozostawali w związku małżeńskim, wskazał, że obowiązek ten spoczywa na każdym ze skarżącym kasacyjnie, niezależnie od łączących ich relacji rodzinnych, czy nawet okoliczności reprezentowania ich przez jednego profesjonalnego pełnomocnika procesowego. Postanowienie NSA z 25.8.2021 r., II FZ 104/21,
NSA uznał zażalenie na postanowienie WSA w Lublinie za niezasadne i podlegające oddaleniu. Wskazał, że skarga kasacyjna wymaga uprzedniego złożenia wniosku o uzasadnienie wyroku. Brak takiego wniosku skutkuje odrzuceniem skargi kasacyjnej.