Przepis art. 76 ust. 2 pkt 3 PromZatrU nie uzależnia uznania świadczenia za nienależnie pobrane od
„świadomości po stronie świadczeniobiorcy, że istnieją podstawy do jego zwrotu”. Według art. 76 ust. 2 pkt
1 PromZatrU za świadczenie nienależnie pobrane uważa się świadczenie pieniężne wypłacone mimo
zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do jego pobierania, jeżeli pobierający to świadczenie
był pouczony o tych okolicznościach.
Stan faktyczny
Wyrokiem z 12.9.2019 r., II SA/Go 440/19, 
 WSA w Gorzowie Wielkopolskim oddalił skargę Skarżącej na
decyzję Wojewody w przedmiocie zobowiązania do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku dla bezrobotnych oraz
zwrotu stypendium stażowego.
Jak wynika z akt sprawy Skarżąca uznana została za osobę bezrobotną od 1.2016 r. z prawem do zasiłku od
określonego dnia 1.2016 r., który pobierała do 5.2016 r. W okresie od 5.2016 r. do 11.2016 r. stronie przysługiwało
prawo do stypendium z tytułu odbywania stażu. Status osoby bezrobotnej strona utraciła z określonym dniem 1.2017
r. z powodu podjęcia zatrudnienia. W 8.2017 r. ZUS poinformował PUP, że w 11.2015 Skarżąca nabyła prawo do
renty z tytułu niezdolności do pracy. Organ zwrócił się do ZUS o zwrot pobranych świadczeń z tytułu pozostawania
bez pracy za okres od 1.2016 r. do 11.2016 r. Organ rentowy jednorazowo przekazał na rachunek bankowy
Funduszu Pracy PUP określoną kwotę.
Decyzją Starosty Powiatu z 3.2018 r. Skarżąca została pozbawiona statusu osoby bezrobotnej z określonym dniem
1.2016 r., a także prawa do zasiłku dla bezrobotnych. Organ II instancji decyzją z 5.2018 r. utrzymał w mocy
powyższą decyzję Starosty, a ww. wyrokiem WSA oddalił skargę na ww. decyzję.
Starosta decyzją z 2.2019 r. zobowiązał Skarżącą do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku dla bezrobotnych za
okres od 1.2016 r. do 5.2016 r. oraz zwrotu stypendium stażowego za okres od 5.2016 r. do 11.2016 r.
Organ powołał się na treść wyroku Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 6.2017 r., który zmienił decyzję ZUS
z 12.2015 r. w ten sposób, że przywrócił stronie prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na
okres 2 lat, od 11.2015 r. Świadczenie to przysługiwało stronie do 10.2017 r., co oznacza, że w dniu rejestracji tj.
1.2016 r. strona nie spełniała ustawowych wymogów do posiadania statusu osoby bezrobotnej. Co prawda organ
zwrócił się do organu rentowego o zwrot kwoty tytułem nienależnie pobranych świadczeń przez osobę, jednakże
wpłynęła mniejsza kwota, a dokonywanie dalszych potrąceń nie było możliwe z uwagi na fakt, że świadczenie
rentowe przysługiwało stronie do 10.2017 r., a organ rentowy wypłacił stronie świadczenie nie dokonując jego
pomniejszenia o kwotę wypłaconego zasiłku lub innych świadczeń finansowanych z Funduszu Pracy. Skarżąca
rejestrując się jako osoba bezrobotna była pouczona o prawach i obowiązkach bezrobotnego, jak też została
pouczona o możliwości wystąpienia z wnioskiem o rozłożenie na raty, odroczenie terminu płatności lub umorzenie
nienależnie pobranego świadczenia.
Od powyższej decyzji Skarżąca wniosła odwołanie, wskazując, że rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy
przyznano jej po półtora roku od zarejestrowania w PUP oraz po ponad roku od rozpoczęcia stażu i pół roku od jego
zakończenia. Zaznaczyła, że nie pobierała jednocześnie zasiłku oraz renty.
Odwołanie, skarga i skarga kasacyjna
Wojewoda utrzymał w mocy decyzję Starosty. Na powyższą decyzję Wojewody Skarżąca wniosła skargę do WSA.
W uzasadnieniu powołanego na wstępie wyroku WSA wskazał, że zaskarżone rozstrzygnięcie oraz poprzedzające je
rozstrzygnięcie organu I instancji wydane zostały zgodnie z przepisami prawa materialnego, a w toku postępowania
nie doszło również do naruszenia przepisów procesowych, w stopniu który uzasadniałby uchylenie zaskarżonej
decyzji.
Skarżąca wniosła od powyższego wyroku skargę kasacyjną do NSA, zaskarżając go w całości. Skarżąca zarzuciła
m.in. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 145 § 1 pkt 1 lit. a ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed
sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm., dalej: PostAdmU) w zw. z art. 76 ust. 2 pkt 3 w zw.
z art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z 20.4.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz.
1100 ze zm., dalej: PromZatrU), poprzez przyjęcie, że zbieg uprawnień do renty oraz świadczeń z tytułu posiadania



statusu osoby bezrobotnej jest bezwzględną przesłanką do orzeczenia o zwrocie świadczenia jako pobranego
nienależnie, w sytuacji, gdy brak podstaw do przypisania stronie skarżącej przyjęcia zasiłku dla bezrobotnych oraz
stypendium stażowego ze świadomością, iż istnieją podstawy do jego zwrotu, a ponadto strona otrzymała te
świadczenia w sytuacji, gdy spełniała wszystkie przesłanki do posiadania statusu osoby bezrobotnej, a co za tym
idzie do pobierania wskazanych świadczeń.
Skarżąca wskazała, że w jej ocenie Sąd w zaskarżonym wyroku zupełnie pominął kwestię prawidłowego pouczenia
strony o jej sytuacji prawnej, jaka została wykreowana przez przyznanie jej zasiłku dla bezrobotnych oraz przez
skierowanie jej na staż i przyznanie świadczenia z tego tytułu. Wskazała, że jedynym pouczeniem jakie otrzymała
przy kierowaniu na staż było pouczenie o przysługującym odwołaniu do Wojewody. Podkreśliła też, że gdyby została
„w prawidłowy i jasny sposób poinformowana, że musi się liczyć, iż w przyszłości może wystąpić sytuacja, w której
będzie musiała zwracać zarobione przez siebie pieniądze i to na dodatek w kwotach brutto (których faktycznie nie
otrzymała), nie zgodziłaby się na tak wątpliwą aktywizację zawodową, podjęłaby np. pracę nawet na 1/2 lub 1/4 etatu
i nikt nie rościłby sobie prawa do zwrotu jej wynagrodzenia”.
Orzeczenie NSA
NSA uznał, że skarga kasacyjna nie zawiera usprawiedliwionych podstaw i ją oddalił.
Sąd uznał, że nie zasługiwał na uwzględnienie zarzut naruszenia art. 76 ust. 2 pkt 3 w zw. z art. 2 ust. 1 pkt 2
PromZatrU. Przepis art. 76 ust. 2 pkt 3 PromZatrU stanowi, że za nienależnie pobrane świadczenie pieniężne uważa
się: zasiłek, stypendium lub inne świadczenie pieniężne finansowane z Funduszu Pracy wypłacone osobie za okres,
za który nabyła prawo do emerytury, świadczenia przedemerytalnego, renty z tytułu niezdolności do pracy, renty
szkoleniowej, renty rodzinnej, renty socjalnej, zasiłku macierzyńskiego, zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego,
zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego, jeżeli organ rentowy, który przyznał świadczenie, nie
dokonał jego pomniejszenia na zasadach określonych w art. 78 PromZatrU. Z kolei art. 2 ust. 1 pkt 2 PromZatrU
określa warunki jakie powinna spełniać osoba bezrobotna. Według art. 2 ust. 1 pkt 2 PromZatrU bezrobotnym jest
osoba spełniająca warunki zawarte w definiensie, jeżeli nie nabyła prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności
do pracy, renty szkoleniowej, renty socjalnej, renty rodzinnej w wysokości przekraczającej połowę minimalnego
wynagrodzenia za pracę albo po ustaniu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, zaprzestaniu prowadzenia
pozarolniczej działalności, nie pobiera nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego,
świadczenia przedemerytalnego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku chorobowego, zasiłku macierzyńskiego lub
zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego.
Wbrew zarzutowi skargi kasacyjnej powołany przepis art. 76 ust. 2 pkt 3 PromZatrU nie uzależnia uznania
świadczenia za nienależnie pobrane od „świadomości po stronie świadczeniobiorcy, że istnieją podstawy do jego
zwrotu”. Zaprezentowany przez Skarżącą sposób interpretacji jest nieuzasadniony, gdyż wykracza poza znaczenie
językowe dekodowanej normy. Przeciwko zaproponowanej interpretacji przemawiają także względy systemowe.
Według art. 76 ust. 2 pkt 1 PromZatrU za świadczenie nienależnie pobrane uważa się świadczenie pieniężne
wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do jego pobierania, jeżeli pobierający to
świadczenie był pouczony o tych okolicznościach. Jak wynika z tego przepisu prawodawca odwołuje się do
„świadomości” świadczeniobiorcy, gdyż nakłada obowiązek pouczenia o tych okolicznościach. Skoro natomiast w art.
76 ust. 2 pkt 3 PromZatrU, który był podstawą rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie, określając przypadek uznania
świadczenia za nienależne prawodawca nie stanowi o obowiązku takiego pouczenia, to ewentualny brak tego
pouczenia nie może być uznany za okoliczność niweczącą uznanie świadczenia za nienależnie pobrane. Zestawienie
określonych ustawowo przypadków uznania świadczenia za nienależnie pobrane, dowodzi że prawodawca
zróżnicował je świadomie, uznając iż w odniesieniu do przypadków określonych w art. 76 ust. 2 pkt 3 PromZatrU,
takie pouczenie nie jest wymagane.

Komentarz
NSA w rozpoznawanej sprawie zaprezentował – mogłoby się wydawać – bardzo restrykcyjną wykładnię przepisów
ZatrPromU, na podstawie których należało ustalić, że pobierający zasiłek dla bezrobotnych zobowiązany jest do jego
zwrotu w razie, gdyby pobierał także w okresie, na jaki zasiłek został przyznany inne świadczenie. W rozpoznawanej
sprawie była to sytuacja, w której oba ww. świadczenia nie były pobierane faktycznie równolegle – Skarżąca
otrzymała bowiem spłatę świadczenia rentowego za okres, w którym pobierała świadczenia dla bezrobotnych. Nie
zwalnia to jednakże z obowiązku „rozliczenia sytuacji”, w której w jednym czasie Skarżąca posiadała więcej źródeł
dochodu. Sąd zastosował tutaj po prostu wykładnię literalną przepisu – i brak było podstaw do sięgania po inne
metody wykładni przepisów prawa. Przepisy prawa nie wskazują na kwestię świadomości pobierania podwójnego
świadczenia – więc ta okoliczność nie mogła być przedmiotem badania.

Wyrok NSA z 6.7.2021 r., I OSK 3379/19,